Hiện tại, chất thải rắn (CTR) phát sinh hằng ngày từ hoạt động sinh hoạt và sản xuất của người dân có các chất vô cơ khó phân hủy như túi ni lông, kim loại, thủy tinh, phế thải vật liệu xây dựng và các CTR nguy hại khác như giẻ lau dính dầu, pin thải, ắc quy thải… Theo kết quả điều tra của cơ quan chức năng cho thấy: tổng khối lượng CTR phát sinh trên địa bàn tỉnh ước tính khoảng 1.100 tấn/ngày. Địa phương có lượng CTR phát sinh lớn nhất là Thành phố Nam Định với gần 200 tấn/ngày; tiếp đến là huyện Giao Thủy với 143,2 tấn/ngày. Thời gian qua, CTR sinh hoạt đã được tỉnh quan tâm đầu tư quản lý, đặc biệt là CTR sinh hoạt đô thị. Tỷ lệ thu gom, xử lý đạt trên 90% ở Thành phố Nam Định; khu vực thị trấn đạt khoảng 80%, khu vực nông thôn đạt khoảng 60%. Hiện tại, toàn tỉnh mới chỉ có 1 khu liên hợp xử lý CTR là khu liên hợp xử lý rác thải tập trung tại xã Lộc Hòa (TP Nam Định), tuy nhiên mới chỉ phục vụ được nhu cầu xử lý tại thành phố. Đến nay, toàn tỉnh đã có 95/122 bãi chôn lấp rác của 116 xã đưa vào sử dụng; 14 xã, thị trấn đầu tư xây dựng lò đốt rác theo công nghệ mới. Môi trường đô thị và nông thôn từng bước được đảm bảo nhưng còn tồn tại nhiều bất cập. Rác thải chưa được phân loại rõ ràng, chưa quan tâm xử lý theo hướng tái chế, tái sử dụng để hạn chế chôn lấp. Công tác quy hoạch, lựa chọn điểm chôn lấp rác chưa hợp lý gây tốn kém quỹ đất, kinh phí hoạt động cho công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế, một bộ phận người dân nông thôn chưa có ý thức bảo vệ môi trường chung… Một số dự án đầu tư xử lý CTR nông thôn chưa phát huy hiệu quả xử lý CTR và bảo vệ môi trường, năng lực quản lý vận hành công trình kém làm xuống cấp công trình, nơi xử lý trở thành nơi phát tán ô nhiễm cục bộ ở một số địa phương. Tại các xã, thôn còn lại hầu hết đều có nơi đổ thải không chính thức, không được xử lý hợp vệ sinh.
 |
| Xử lý rác thải bằng lò đốt tại khu liên hợp xử lý rác thải Thành phố Nam Định. |
Nhằm đưa công tác thu gom và xử lý CTR trên địa bàn toàn tỉnh vào nề nếp, có hệ thống hoàn chỉnh từ khâu thu gom tại nguồn và xử lý triệt để có lộ trình cụ thể, thời gian qua Sở Xây dựng đã tích cực phối hợp với đơn vị tư vấn là Trung tâm Nghiên cứu và Quy hoạch môi trường đô thị nông thôn (Bộ Xây dựng) triển khai lập quy hoạch quản lý CTR vùng tỉnh Nam Định đến năm 2025. Hiện tại, đơn vị tư vấn đã cùng Sở Xây dựng rà soát lại hiện trạng quản lý và xử lý CTR của tất cả các địa phương trên toàn tỉnh, từ đó tính toán, dự báo khối lượng phát sinh, thành phần, tính chất CTR đến năm 2025. Cụ thể, đến năm 2025, tổng lượng CTR phát sinh tại các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh là 1.758 tấn/ngày. Trong đó, lượng CTR phát sinh tại Thành phố Nam Định chiếm khoảng 33% tổng lượng CTR phát sinh trong toàn tỉnh. Trong đó, thành phần CTR có thể tái chế được chiếm khoảng 15%, thành phần CTR có thể chế biến thành phân compost chiếm 65%, thành phần phải chôn lấp chiếm 19%, nguy hại chiếm 1%. Với định hướng trên, Sở Xây dựng đã xác định công tác phân loại CTR tại nguồn là điều kiện tiên quyết để thực hiện được quy hoạch trên. Trong đó, chất thải được phân tại nguồn thành 3 loại, chất thải hữu cơ, chất thải có thể tái chế, chất thải không còn khả năng tái chế. Việc phân loại CTR sinh hoạt tại nguồn được thực hiện theo 2 cấp: sơ cấp áp dụng tại ngay nguồn thải (chủ hộ gia đình, cơ sở sản xuất) và thứ cấp áp dụng trạm phân loại phế liệu tập trung. Đồng thời tiến hành áp dụng 2 hệ thống thu gom tách biệt giữa rác hữu cơ dễ phân hủy và các thành phần còn lại với tần suất 1 lần/ngày đối với rác hữu cơ tại khu vực đô thị; 3 lần/tuần tại khu vực nông thôn. Ngoài ra, Sở Xây dựng cũng xây dựng các mô hình phương pháp, kế hoạch áp dụng đối với các công tác ngăn ngừa, giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng; thu gom, vận chuyển CTR và xử lý CTR đối với từng loại CTR khác nhau như CTR xây dựng, công nghiệp, y tế. Dự báo hệ thống các trạm trung chuyển và tuyến thu gom CTR tại các địa phương; công nghệ xử lý CTR phù hợp với từng địa phương, lựa chọn vị trí các khu xử lý CTR dựa trên tiêu chí đánh giá về môi trường, phù hợp với nhu cầu của địa phương. Dự kiến đến năm 2025, toàn tỉnh sẽ có 3 khu xử lý CTR vùng tỉnh, 10 khu xử lý CTR vùng liên huyện, với nhu cầu quỹ đất cho xử lý CTR khoảng 86,4ha.
Thực hiện Công văn số 771/BXD-HTKT ngày 10-4-2015 của Bộ Xây dựng về công tác quy hoạch quản lý CTR, Sở Xây dựng đang tiến hành phối hợp với đơn vị tư vấn tổng hợp, rà soát thực trạng các số liệu báo cáo của các địa phương về xử lý CTR tại địa phương, tiến tới chỉnh sửa số liệu cho phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay. Đồng thời, tiến hành song song công tác lấy ý kiến đóng góp của các cấp, ngành trong tỉnh và sự đồng thuận của nhân dân tại các địa phương thuộc phạm vi điều chỉnh của quy hoạch để hoàn thiện quy hoạch trong tháng 6-2015 trình UBND tỉnh phê duyệt. Quy hoạch quản lý CTR vùng tỉnh Nam Định đến năm 2025 hoàn thiện sẽ là cơ sở quan trọng góp phần đảm bảo phát triển tỉnh ta bền vững gắn với mục tiêu quốc gia về môi trường, tăng trưởng xanh./.
Bài và ảnh: Đức Toàn
