Sở hữu trí tuệ (SHTT) là yếu tố cơ bản tạo nên giá trị và tính cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa, do vậy có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Vì vậy thời gian qua, Sở KH và CN và các sở, ngành liên quan đã hỗ trợ các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp và cá nhân trong tỉnh đăng ký thành công nhãn hiệu, kiểu dáng, công nghiệp, bản quyền sáng chế, giải pháp hữu ích cho sản phẩm của mình. Hiện tại trên địa bàn tỉnh ta đã có hơn 1.500 nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp của các địa phương được đăng ký xác lập, bảo hộ nhãn hiệu, quyền SHTT góp phần tạo nên những thương hiệu có giá trị thương mại cao như: Lò đốt rác của Cty TNHH Tân Thiên Phú, các loại máy chế biến thức ăn chăn nuôi Anh Khoa, máy cơ khí Thanh Bằng, máy sản xuất bún phở Thế Chiều, máy chế biến gỗ Đình Mộc, gạo tám xoan Hải Hậu, đồ gỗ La Xuyên… Pháp luật về SHTT cũng được tuyên truyền, phổ biến đến người sản xuất, kinh doanh để biết tự bảo vệ quyền lợi của mình cũng như ngăn chặn các hình thức vi phạm. Tuy nhiên, tình trạng xâm phạm quyền SHTT vẫn diễn ra với các hình thức tinh vi như: sao chép nhãn hiệu, sao chép kiểu dáng, chỉ dẫn địa lý giả mạo, xâm phạm sáng chế mới, cạnh tranh không lành mạnh… Trong đó, hình thức vi phạm phổ biến là sử dụng dấu hiệu, dịch vụ trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu được bảo hộ cho hàng hóa, gây sự nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Để bảo vệ quyền lợi của các tập thể, cá nhân, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, các ngành chức năng và chính quyền các địa phương trong tỉnh đã tăng cường công tác quản lý, thực thi pháp luật về SHTT trên địa bàn, bảo vệ có hiệu quả các quyền về sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan, quyền đối với giống cây trồng của tác giả, doanh nghiệp và người tiêu dùng theo pháp luật Việt Nam và các hiệp định, công ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia… đáp ứng yêu cầu được bảo hộ và kịp thời ngăn chặn, chống xâm phạm SHTT.
 |
| Dây chuyền sản xuất gạch không nung do Cty CP Cơ khí công nghiệp Thanh Bằng (Xuân Trường) được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền. |
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về tăng cường phối hợp phòng, chống hành vi xâm phạm quyền SHTT, các ngành chức năng đã tập trung phối hợp tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về SHTT, tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân chủ động xây dựng, đăng ký bảo hộ, khai thác, phát triển và bảo vệ quyền của mình đối với tài sản trí tuệ theo pháp luật. Có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân xây dựng, đăng ký, xác lập quyền sở hữu và khai thác, phát triển các tài sản SHTT theo quy định của pháp luật. Đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra và phối hợp liên ngành trong việc xử lý vi phạm liên quan đến SHTT thuộc phạm vi quyền sở hữu công nghiệp, quyền tác giả, quyền đối với giống cây trồng, đối với hàng hoá xuất, nhập khẩu. Tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho các lực lượng thực thi pháp luật về quyền SHTT ở địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn để bảo vệ, chống xâm phạm quyền SHTT đối với các sản phẩm của địa phương, của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và thực hiện nghĩa vụ bảo vệ quyền SHTT theo cam kết của Việt Nam trong các hiệp định, các công ước quốc tế, đặc biệt là các cam kết trong lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời tổ chức các gian hàng trưng bày hàng thật, hàng giả đối với các sản phẩm hay bị vi phạm tại các hội chợ triển lãm để người tiêu dùng nhận biết các dấu hiệu phân biệt hàng thật, hàng giả khi đi mua hàng, có thái độ tẩy chay hàng giả, hàng vi phạm quyền SHTT và chủ động phối hợp cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng xử lý, chống vi phạm SHTT. Cùng với công tác tuyên truyền, các ngành chức năng đã tiến hành kiểm soát thị trường, xử lý nhiều vụ việc liên quan đến vi phạm về SHTT. Tháng 4-2013 Chi cục Quản lý thị trường tỉnh đã tiến hành kiểm tra xe ô tô BKS 35H-0214 chở 200 bình LPG loại 12kg có nhiều dấu hiệu nghi phạm. Lực lượng chức năng đã kiểm tra giấy tờ liên quan và xác minh số hàng hóa trên là của Cty CP Vận tải thuỷ bộ Hoà Vạn Lộc, địa chỉ xã Xuân Trung (Xuân Trường). Đặc biệt 200 bình LPG trên giả nhãn hiệu Phúc Thái, Shell gas, Petrovietnam gas. Lực lượng chức năng đã tiến hành tịch thu toàn bộ hàng hóa vi phạm (trị giá tương đương hàng thật là 73 triệu đồng) và xử phạt 20 triệu đồng về hành vi kinh doanh hàng giả, hàng vi phạm SHTT. Việc cơ quan chức năng xử lý nghiêm vụ việc vi phạm quyền SHTT đã có “tác động kép” vừa răn đe các đối tượng làm ăn phi pháp vừa cảnh báo nhà sản xuất tập trung chống hàng giả, hàng nhái và nâng cao ý thức của người tiêu dùng trong việc lựa chọn mua sản phẩm tại những cơ sở uy tín. Trong 6 tháng đầu năm 2014, các ngành chức năng đã xử lý 75 vụ việc vi phạm pháp luật liên quan đến SHTT; phạt hành chính 306,15 triệu đồng, tăng 306% so với cùng kỳ năm 2013 và thu giữ hàng hóa vi phạm trị giá 110,25 triệu đồng, góp phần hạn chế tình trạng vi phạm về SHTT. Tuy nhiên, đến nay các vụ việc xử lý mới chỉ dừng ở xử phạt hành chính, mức phạt không đáng kể so với lợi nhuận có thể đạt được từ việc vi phạm (nếu không bị phát hiện) nên tính răn đe đối với các đối tượng làm ăn phi pháp không cao. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nhận thức về SHTT của nhiều nhà sản xuất chưa cao, có biểu hiện “khoán” trách nhiệm cho cơ quan chức năng khi đã đăng ký thành công và được bảo hộ nhãn hiệu độc quyền cho sản phẩm của mình kể cả việc tuyên truyền, quảng bá về nhãn hiệu độc quyền, được bảo hộ… cho đông đảo người tiêu dùng biết. Người tiêu dùng không đủ khả năng nhận biết hàng bị làm giả, làm nhái do hành vi gian lận ngày càng tinh vi. Bên cạnh đó, việc thực thi pháp luật bảo vệ quyền SHTT của cơ quan quản lý Nhà nước cũng còn nhiều khó khăn do quy trình xử lý vụ việc liên quan đến SHTT mất nhiều thời gian, thủ tục phức tạp; khi phát hiện dấu hiệu vi phạm thì phải tiến hành trưng cầu giám định… với chi phí tốn kém trong khi cơ quan không được cấp khoản kinh phí cho hoạt động này. Do đó, trong quá trình phát hiện vụ việc nếu chứng cứ rõ ràng, không phải giám định thì cơ quan chức năng mới xử phạt lỗi vi phạm SHTT, còn lại hầu hết chuyển sang xử lý hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái…
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phối hợp phòng, chống xâm phạm quyền SHTT, thời gian tới, các ngành chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; sẵn sàng cung cấp thông tin liên quan theo chuyên môn nghiệp vụ từng ngành phục vụ công tác xác minh sai phạm và xử lý vụ việc vi phạm. Tập trung xây dựng lực lượng chuyên trách về SHTT đảm bảo đủ năng lực trình độ chuyên môn và điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm về xâm phạm quyền SHTT trong điều kiện hiện nay. Đồng thời chủ động phối hợp với chủ SHTT phát hiện vi phạm và kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm bảo đảm đúng pháp luật, thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, huy động sức mạnh tổng hợp của cả nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng người tiêu dùng trong công tác đấu tranh phòng, chống xâm phạm quyền SHTT./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
