Giải pháp phát triển HTX dịch vụ nông nghiệp bền vững

Toàn tỉnh hiện có 305 HTXDVNN, trong đó số HTX khá, giỏi chiếm trên 30%. Thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18-3-2002, Hội nghị lần thứ 5 BCH Trung ương Đảng (khoá IX) về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”, những năm qua, kinh tế tập thể của tỉnh cũng đã đạt được một số kết quả tích cực, từng bước khẳng định kinh tế hợp tác, HTX là nhân tố quan trọng góp phần đảm bảo an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

Hoạt động của các HTXDVNN đã có sự chuyển biến tích cực, với những dịch vụ thiết yếu có tính cộng đồng cao. Nhiều HTX đã làm tốt các dịch vụ thuỷ lợi, khuyến nông, giống, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hướng dẫn sản xuất, thời vụ, khắc phục hậu quả thiên tai… Một số HTX đã mở rộng sang lĩnh vực hoạt động mới phục vụ nhu cầu ngày càng cao của xã viên và nhân dân trên địa bàn như dịch vụ vệ sinh môi trường, cung cấp nước sạch… Công tác quản lý và điều hành của các HTX ngày càng được củng cố và hoạt động có hiệu quả hơn, hạn chế dần tình trạng quản lý yếu kém và thua lỗ kéo dài. Việc đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn kiến thức nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ HTX được quan tâm. Điển hình là HTXDVNN xã Trực Nội (Trực Ninh) ngoài các dịch vụ thiết yếu phục vụ sản xuất nông nghiệp đã mở rộng các dịch vụ vệ sinh môi trường, tín dụng nội bộ, sản xuất giống lúa, cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm cây vụ đông cho xã viên. HTX đã tham mưu với UBND xã trong việc quy hoạch vùng sản xuất cây vụ đông với diện tích trên 50ha, tập trung vào các cây trồng chủ lực như bí xanh, rau màu các loại. HTX đã tập trung vốn đầu tư xây dựng nâng cấp công trình thuỷ lợi, cống đập, trích quỹ HTX xây dựng 2 trạm bơm phục vụ sản xuất CĐML. HTXDVNN Minh Tân (Vụ Bản) tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả các dịch vụ thiết yếu, tăng cường quan hệ liên kết, mở rộng quy mô sản xuất lúa giống hàng vụ từ 2ha lên đến 4ha tạo điều kiện cho việc khảo nghiệm và trình diễn nhiều giống lúa mới; tổ chức thực hiện mô hình gieo sạ trên CĐML cho xã viên với trên 80ha. Ngoài ra các dịch vụ cung ứng vật tư, tiêu thụ sản phẩm, tín dụng nội bộ, nước sạch sinh hoạt của HTX cũng được đổi mới mang lại hiệu quả kinh tế ngày càng cao. HTXDVNN Việt Hùng, xã Trực Hùng (Trực Ninh) sau khi chuyển đổi theo Luật HTX đã tập trung vào các dịch vụ cung ứng giống, thuốc bảo vệ thực vật, thủy lợi nội đồng, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho xã viên. Ngoài ra, để tạo nguồn thu cho HTX, Ban quản trị đã tổ chức dịch vụ vệ sinh môi trường thu gom rác thải sinh hoạt trong khu dân cư.

HTXDVNN xã Nghĩa Thái (Nghĩa Hưng) cung ứng vật tư nông nghiệp cho xã viên.

Tuy vậy, vẫn còn tồn tại một số hạn chế làm cho HTXDVNN chưa phát triển tương xứng, chưa phát huy được thế mạnh của kinh tế tập thể như: năng lực quản lý của Ban quản trị HTX còn hạn chế, hoạt động sản xuất, kinh doanh của một số HTX chưa thiết thực, chưa gắn với thị trường, nhiều HTX chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật HTX... Một số HTXDVNN khi thực hiện chuyển đổi còn nặng về hình thức, chưa chuyển đổi chiều sâu, còn tình trạng “bình mới, rượu cũ”. Vốn góp của xã viên vào HTX được tính theo vốn quỹ của HTX cũ chuyển sang, xã viên chưa thực sự thực hiện quyền và nghĩa vụ đối với HTX theo Luật, nhất là việc góp vốn điều lệ vào HTX. Nguyên nhân do kinh tế hộ và kinh tế trang trại đã từng bước phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa nhưng quy mô nhỏ nên nhu cầu hợp tác chưa cao. Những tồn tại do lịch sử để lại cho HTX sau chuyển đổi, đặc biệt là công nợ; nhiều cán bộ, xã viên còn bị ảnh hưởng bởi cách nghĩ, cách làm của mô hình HTX nông nghiệp cũ. HTX, tổ hợp tác hoạt động chưa tách bạch rõ chức năng tổ chức kinh tế mà vẫn “gánh” cả mục đích kinh tế và xã hội, nên rất khó cạnh tranh với các thành phần kinh tế khác. Qua gần 10 năm thực hiện Luật HTX năm 2003, nhiều quy định trong Luật còn chưa phù hợp với hoạt động của HTX trong lĩnh vực nông nghiệp nên sự phát triển của HTXDVNN còn gặp nhiều khó khăn. Vốn hoạt động của HTX ít, bình quân mỗi HTX chỉ đạt 1-1,4 tỷ đồng, thậm chí có HTX chỉ có 250-300 triệu đồng/năm trong khi xã viên không góp vốn điều lệ vào HTX khiến HTX không phát triển được hoạt động kinh doanh dịch vụ để tăng lợi nhuận. Đặc biệt, thời gian qua, nguồn nhân lực được đào tạo cơ bản vào làm việc ở các HTX gần như không có. Hầu hết, cán bộ quản lý HTX trưởng thành từ cơ sở, chủ yếu có kinh nghiệm thực tiễn mà thiếu lý luận nền tảng về lĩnh vực công tác điều hành, quản lý nên hạn chế trình độ, kỹ năng quản lý, điều hành thiếu sự năng động, bứt phá...

Đồng chí Trần Văn Phiệt, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết, để các HTXDVNN phát triển bền vững, thời gian tới Liên minh HTX tỉnh tập trung nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tư vấn để hỗ trợ HTX ngày càng hiệu quả hơn. Tiếp tục tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu của các HTX và xã viên; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý Nhà nước về HTX và các đơn vị có liên quan để giải quyết vướng mắc của các HTX. Ngoài ra, các HTX cần tăng cường liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp; thực hiện lồng ghép các chương trình phát triển nông nghiệp, nông thôn với mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động của kinh tế hợp tác; phát huy vai trò cầu nối kinh tế hộ với các doanh nghiệp và thị trường. Tiếp tục củng cố, đổi mới hiệu quả hoạt động của các HTX, xây dựng mô hình HTX điển hình tiên tiến để nhân ra diện rộng. Liên minh HTX tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền Luật HTX; nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý và điều hành HTXDVNN; tích cực hướng dẫn hỗ trợ HTX lập các phương án sản xuất, kinh doanh, báo cáo tài chính, quản lý vốn, tài sản có hiệu quả. Cùng với những chính sách hỗ trợ kinh tế tập thể của tỉnh như: đầu tư hạ tầng nông thôn và quy hoạch sản xuất nông nghiệp; điểm thu gom, tập kết rác thải; xây dựng hệ thống cung cấp nước sạch..., các xã, thị trấn cần tạo điều kiện cho kinh tế tập thể, HTX phát triển. Tích cực triển khai thực hiện mô hình HTXDVNN tổng hợp quy mô toàn xã. Khuyến khích các HTX mở rộng quy mô kinh doanh các ngành nghề phi nông nghiệp mà xã hội có nhu cầu như: HTX vệ sinh môi trường, HTX dịch vụ chợ, HTX dịch vụ cung cấp nước sạch… theo tiêu chí NTM. Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh sẽ hỗ trợ các địa phương nâng cao năng lực trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước về HTX theo Luật HTX năm 2012, trong đó chú ý tăng cường năng lực tổ chức và phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế phát triển “chân rết” của Liên minh HTX ở địa phương để nắm bắt thông tin về hoạt động của các HTX nhằm kịp thời hỗ trợ, giúp đỡ khi HTX gặp khó khăn./.

Bài và ảnh: Hoàng Tuấn