Vào dịp Tết, ước tính nhu cầu về thực phẩm của người dân tăng từ 30-50% so với ngày thường, đặc biệt là những loại thực phẩm chế biến sẵn như bánh kẹo, giò chả, bia, nước ngọt… Tại chợ Mỹ Tho (TP Nam Định), các mặt hàng bánh kẹo, thực phẩm, rau củ quả được bày bán nhiều, không khí mua bán đã khá tấp nập. Các loại thực phẩm khô có thể để được lâu như măng, miến, mộc nhĩ đã được các chủ hàng nhập về với số lượng lớn bán phục vụ Tết. Chị Hằng, một chủ quầy kinh doanh các loại hàng khô cho biết, năm nay do thông tin tăng lương cho khối doanh nghiệp từ ngày 1-1-2013, rồi giá điện mới được điều chỉnh tăng nên đã phần nào tác động đến giá cả các mặt hàng thực phẩm. Măng khô ở thời điểm này đã tăng lên 200 nghìn đồng/kg; đỗ xanh 35-40 nghìn đồng/kg; hành khô 60 nghìn đồng/kg, tăng gấp 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Chiếm số lượng lớn và thu hút khách hàng đông hơn cả vẫn là các quầy bán bánh kẹo, mứt, hạt dưa, hạt bí phục vụ Tết. Hàng hoá năm nay khá phong phú về chủng loại, mẫu mã đẹp, song bên cạnh những mặt hàng sản xuất trong nước có đủ bao bì, tem nhãn, nhiều loại bánh kẹo không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có nhãn mác ghi nơi sản xuất, hạn sử dụng cũng như hướng dẫn bảo quản… vẫn được bày bán công khai. Theo nhiều chủ hàng, đây là loại bánh kẹo được nhập từ Trung Quốc, Thái Lan và tính theo cân nên không có bao bì và “hạn sử dụng thì vô tư vì hàng mới nhập”. Các loại mứt quả được bày ngồn ngộn trong các rổ to hoặc túi ni-lon, trọng lượng từ 1kg trở lên nhưng không có thông tin về nơi sản xuất, hạn sử dụng. Giá cả các loại bánh kẹo cũng rất đa dạng, nếu là loại kẹo đóng trong bao gói loại 200, 300 gam có đủ nhãn mác thì khoảng 10 đến 12 nghìn đồng/gói (tương đương 50-60 nghìn đồng/kg), loại ngon hơn giá 70-90 nghìn đồng/kg, còn với các loại kẹo đựng trong túi ni-lon hoặc từng rổ lớn chỉ có 30-40 nghìn đồng/kg. Những mặt hàng này chủ yếu để bán buôn cho khách hàng ở các huyện lên lấy cất, thỉnh thoảng mới có người mua lẻ với số lượng ít. Chị Trần Thị Mai ở huyện Nam Trực đang đóng một bao lớn gồm các loại bánh, mứt, kẹo cho biết, cứ vào dịp trước Tết Nguyên đán 1 tháng, chị đều ra đây mua về đóng thành từng gói nhỏ để bỏ mối cho các cơ sở bán lẻ. Chị cho biết, ở quê, người mua ít quan tâm đến nhãn hiệu hàng hoá, miễn là “ngon và rẻ”. Ước tính, mỗi ngày các ki-ốt ở chợ Mỹ Tho xuất đi hàng tấn bánh kẹo không rõ nguồn gốc.
 |
| Nhiều loại bánh kẹo không bao gói, không rõ nguồn gốc xuất xứ được bày bán trên thị trường. |
Cùng với các cơ sở kinh doanh bánh kẹo, các cơ sở sản xuất thực phẩm cũng bắt đầu lên kế hoạch mua nguyên liệu, chuẩn bị nhân công cho vụ sản xuất hàng Tết, trong đó các cơ sở sản xuất giò chả, nem mọc, bánh chưng là bận rộn hơn cả vì đây là những món ăn truyền thống trong ngày Tết cổ truyền. Chị Bích, chủ một cơ sở sản xuất giò chả có uy tín ở chợ Hoàng Ngân (TP Nam Định) cho biết, những năm trước, chị bán hàng trăm kg giò vào dịp tết, có người đặt mua 4-5kg vừa để ăn tết vừa làm quà biếu. “Mục sở thị” tại một số cơ sở sản xuất giò chả, bánh chưng trên địa bàn thành phố, chỉ bằng mắt thường cũng có thể thấy các vi phạm như nguồn nước chế biến không đảm bảo, môi trường ô nhiễm, ý thức của người trực tiếp chế biến còn hạn chế, thực phẩm sống để lẫn với thực phẩm chín, dụng cụ chế biến cũ kỹ, không đảm bảo vệ sinh, khâu bảo quản thực phẩm chưa được chú trọng. Nhiều cơ sở còn lén lút sử dụng các chất bảo quản, chất phụ gia không có trong danh mục Bộ Y tế cho phép trong chế biến thực phẩm. Còn đối với các cơ sở sản xuất mứt, kẹo trong tỉnh, qua các đợt kiểm tra của các ngành chức năng, chỉ có một vài cơ sở lớn, có thương hiệu là đạt tiêu chuẩn, còn lại hầu hết đều có vi phạm như nhà xưởng chật hẹp, các công đoạn sản xuất thủ công, nhân viên trực tiếp sản xuất chưa qua các lớp tập huấn về VSATTP.
Bên cạnh nỗi lo về thực phẩm “bẩn”, thực phẩm nhiễm khuẩn, nhiễm thuốc bảo vệ thực vật, thực phẩm không rõ nguồn gốc đang tràn lan trên thị trường, người tiêu dùng còn lo mua nhầm phải hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại. Ngày 1-12-2012 vừa qua, Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công thương) đã kiểm tra và bắt giữ một xe ô tô tải mang biển kiểm soát 30U-2895 do Bùi Văn Trung là chủ xe đang vận chuyển các loại bánh, gồm bánh vừng dừa, bánh trứng sữa, bánh Sôcôla, bánh khoai môn… của nhà sản xuất Hồng Anh, thôn Triểu Đông, xã Tân Minh, Thường Tín (Hà Nội) đi tiêu thụ tại huyện Nam Trực. Tại thời điểm kiểm tra, chủ xe hàng đã không xuất trình được các loại hoá đơn, chứng từ hợp pháp của số hàng nói trên. Lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp với Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (Sở KH và CN) tiến hành kiểm tra và phát hiện tất cả những thùng bánh trên đều gian lận về trọng lượng. Đối tượng đã sử dụng các tấm bìa nén cùng với vỏ bao có trọng lượng gần bằng trọng lượng bánh được in trên bao bì. Cùng với bánh kẹo, một số mặt hàng khác như mỳ chính, nước mắm, rượu… cũng là những mặt hàng dễ bị làm giả, làm nhái.
Trước tình hình VSATTP đang còn nhiều vấn đề đáng lo ngại như hiện nay, người tiêu dùng nên cân nhắc kỹ trước khi lựa chọn những sản phẩm phục vụ cho gia đình trong dịp tết, nên chọn lựa những thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Người tiêu dùng cũng không nên chạy theo thị hiếu “sính” hàng ngoại bởi trên thị trường hiện nay có rất nhiều bánh kẹo mang mác ngoại, có hình thức, mẫu mã rất bắt mắt song chất lượng lại thua xa các mặt hàng sản xuất trong nước, trong khi giá bán lại cao gấp hai, gấp ba lần. Cũng có không ít hàng sản xuất trong nước làm nhái mẫu mã hàng ngoại khiến người tiêu dùng rất khó phát hiện nếu như không xem kỹ nhãn mác bao bì. Đối với người sản xuất thực phẩm, cần nâng cao ý thức trách nhiệm với cộng đồng, không sử dụng các loại hoá chất độc hại trong bảo quản, chế biến thực phẩm, quy trình chế biến thực phẩm phải đảm bảo vệ sinh, không nên vì một chút lợi nhuận mà sản xuất, kinh doanh những mặt hàng kém chất lượng, ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng./.
Bài và ảnh: Hoài Phương
