Xăng, dầu là một trong những hàng hóa kinh doanh có điều kiện, trong đó phải đảm bảo tuân thủ các quy định về phòng, chống cháy nổ, địa điểm kinh doanh được cấp có thẩm quyền phê duyệt, được xây dựng và có trang thiết bị theo đúng các quy định hiện hành về tiêu chuẩn cửa hàng kinh doanh xăng, dầu; thiết bị đo xăng dầu phải phù hợp với mẫu đã được duyệt và kiểm định… Trên địa bàn tỉnh hiện có 232 cửa hàng kinh doanh xăng dầu, bám theo các trục đường giao thông chính, trong đó có 108 cây xăng nằm trên trục đường liên xã thuận tiện cho việc kinh doanh cũng như nhu cầu tiêu dùng của nhân dân.
 |
| Những cây xăng tự chế được bày bán ngang nhiên trên địa bàn xã Nghĩa Sơn (Nghĩa Hưng). |
Tuy nhiên, thời gian gần đây ở khu vực nông thôn trong tỉnh đã xuất hiện hàng trăm cây xăng tự chế, được thiết kế đơn giản gồm: bình đo xăng bằng thuỷ tinh cũng là bình chứa có thể tích từ 5-10 lít và cần bơm tay cùng đường ống dẫn xăng… Điểm chung ở những cây xăng tự chế là không có thiết bị an toàn, cảnh báo cháy nổ, không bảo hành sản phẩm, không tem nhãn và cũng không đăng ký kiểm định chất lượng sản phẩm… Chi phí đầu tư cho một cây xăng như vậy chỉ mất từ 800 nghìn đến 1,2 triệu đồng. Người bán hàng chỉ cần thêm vài trăm nghìn đồng mua xăng từ các đại lý về là đã có thể kinh doanh được. Cùng với bán xăng bằng cây xăng tự chế, nhiều người còn bán kèm các mặt hàng tạp hóa khác để tăng thêm thu nhập nên nguy cơ cháy nổ, mất an toàn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Để tiện sử dụng và tạo lòng tin với khách hàng, chủ các cây xăng tự chế trang bị thêm một chiếc nón bằng tôn đặt trên bình đo để che nắng, mưa, hoặc quấn khăn ướt quanh bình thủy tinh để ngăn bớt ánh nắng mặt trời… Điều đáng nói ở đây là do không được kiểm duyệt của các cơ quan chức năng nên chất lượng xăng, dầu ở các cây xăng tự chế không bảo đảm tiêu chuẩn. Các vạch đo dung tích do người bán tự lấy sơn vạch lên thân bình xăng nên rất dễ gây nên tình trạng gian lận về đo lường. Theo ước tính của ngành chức năng, toàn tỉnh hiện có khoảng 500 cây xăng tự chế tập trung ở khu vực nông thôn. Bình quân mỗi huyện có từ 40-50 cây xăng tự chế và tập trung nhiều ở những vùng có địa hình giao thông phức tạp. Tại xã Đại Thắng (Vụ Bản), chỉ tính riêng đoạn đường từ trụ sở HTX Nhất Trí đến sát đê đại hà đã có 5 cây xăng tự chế bày bán công khai cùng các loại hàng hóa, vật tư nông nghiệp khác. Các chủ cây xăng tự chế ở đây cho biết: Các đại lý cung ứng xăng, dầu ở xa nên việc mua xăng nhiều khi cũng bất tiện, trong khi người dân không chỉ dùng xăng chạy xe máy mà còn dùng vào việc chạy máy phát điện, máy bơm nước phục vụ sản xuất. Việc mua bán lắp đặt cây xăng tự chế lại rất đơn giản, chỉ cần gọi điện là người sản xuất mang đến tận nơi lắp ráp và hướng dẫn sử dụng. Do đó, dù biết là nguy hiểm nhưng người dân vẫn làm vì vốn đầu tư ít, lại có thêm thu nhập. Người bán thì có lợi nhuận, còn người mua thì tiện dụng, nên cây xăng tự chế vẫn tồn tại. Lần theo địa chỉ, chúng tôi đi tìm nguồn gốc xuất xứ của những cây xăng tự chế và được biết, hầu hết các cây xăng đang lưu hành trên địa bàn tỉnh và các tỉnh lân cận đều được sản xuất tại huyện Xuân Trường. Những năm trước, cây xăng tự chế được sản xuất ở hầu hết các xưởng cơ khí trên địa bàn huyện, nhưng do sự kiểm tra gắt gao của ngành chức năng, đến nay chỉ còn lại một vài hộ lén lút sản xuất và chỉ sản xuất theo yêu cầu của khách hàng. Trong quá trình sản xuất, các bộ phận của cây xăng tự chế cũng được gia công riêng lẻ để tiện vận chuyển, che giấu sự kiểm tra của các cơ quan chức năng và chỉ hoàn thiện trước khi giao hàng cho khách.
Trước tình trạng cây xăng tự chế xuất hiện ngày càng nhiều, Sở Công thương, Sở KH và CN và các cơ quan liên quan cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường, ngăn chặn sự hoạt động của các cây xăng này. Để bảo đảm an toàn phòng chống cháy nổ, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, cần có những giải pháp đồng bộ. Trước mắt, các cơ quan chức năng cần rà soát nhắc nhở các cá nhân đang kinh doanh xăng, dầu trái phép dẹp bỏ những cây xăng tự chế, đồng thời ngăn chặn từ gốc việc sản xuất cây xăng tự chế. Từ tháng 4-2012, Đội QLTT huyện Xuân Trường đã tổ chức kiểm tra, phát hiện gia đình ông Mai Văn Cường, xóm 6, xã Xuân Tiến (Xuân Trường) đang sản xuất cây xăng tự chế trái phép. Lực lượng QLTT đã phối hợp với lực lượng chức năng tiến hành lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và đình chỉ sản xuất, kinh doanh đối với cơ sở này./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
