Về làng Bình Yên, xã Nam Thanh (Nam Trực) vào những ngày mưa sẽ cảm nhận rõ hơn mức độ ô nhiễm môi trường do nghề tái chế nhôm gây ra. Khúc sông Ba Cồn chạy quanh xã có nhiều đoạn bị cặn kim loại và các hóa chất do các hộ tái chế nhôm thải ra tạo thành những mảng lớn, gây cản trở dòng chảy... Đồng chí Nguyễn Văn Ngoãn, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Mặc dù những năm qua xã tích cực thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nhưng tình trạng ô nhiễm môi trường trên địa bàn xã vẫn ở mức báo động. Năm 2007, xã được UBND tỉnh phê duyệt dự án đầu tư xây dựng bãi chôn lấp và xử lý chất thải rắn từ nguồn vốn ngân sách về môi trường của tỉnh, địa điểm xây dựng thuộc cánh đồng thôn Bình Yên. Xã còn được tiếp cận tiểu dự án cải thiện điều kiện sản xuất, môi trường, sức khỏe trong Dự án Quản lý chất thải nguy hại tỉnh Nam Định. Với phương thức hỗ trợ một phần kinh phí, từ tháng 6-2008, Cơ quan hợp tác và phát triển Thụy Sỹ, Ban quản lý chất thải nguy hại tỉnh triển khai các hoạt động giảm thiểu ô nhiễm môi trường ở làng nghề Bình Yên gồm: tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng truyền thông cộng đồng, kỹ năng quản lý và lập kế hoạch nâng cấp hạ tầng, kỹ năng xây dựng hương ước cho Ban tổ chức thực hiện và đội ngũ cán bộ phong trào của làng nghề; phát tờ rơi, các thông điệp về thực trạng ô nhiễm của làng nghề cho các hộ trong xã và kêu gọi mọi người chung sức bảo vệ môi trường; thành lập đội thu gom rác thải sinh hoạt, hàng ngày thu gom rác thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn làng nghề, vận chuyển về bãi rác tập trung của xã; tổ chức tư vấn và cấp phát trang thiết bị bảo hộ lao động cho các hộ sản xuất. Đặc biệt, tiểu dự án còn góp phần giảm thiểu chất thải nguy hại bằng các biện pháp làm điểm về giảm thiểu nước thải từ quá trình nhúng mạ cho sản phẩm nhôm và giảm thiểu khói bụi tại một số hộ sản xuất; xây dựng hệ thống thu gom nước thải làng nghề Bình Yên trên 332m sông Ba Cồn; tiến hành nạo vét, cải tạo 2 hồ sinh học để chứa nước thải; xây dựng một nhà kho chứa chất thải nguy hại tại bãi rác xã. Ngay trong thời điểm triển khai dự án, UBND xã đã phát động nhân dân bảo vệ môi trường bằng nhiều hành động thiết thực: nhân dân đóng góp gần 600 triệu đồng và gần 1.000 ngày công lao động để làm mới và cải tạo 4.100m đường dong ngõ; nâng cấp 3.600m cống rãnh thoát nước tại các dong xóm. Các hộ sản xuất xây hố ga chứa nước thải từ quá trình nhúng rửa sản phẩm nhôm và xây ống khói giảm thiểu khói bụi… Đến tháng 3-2010, khi dự án kết thúc, cảnh quan môi trường của làng nghề đã được cải thiện.
Tuy nhiên, hiện nay làng nghề lại tiếp tục rơi vào tình trạng ô nhiễm gia tăng. Nguyên nhân do sau khi được hỗ trợ để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, cải thiện điều kiện sản xuất, doanh thu của các doanh nghiệp tăng nhanh nên nhiều hộ tham gia và mở rộng sản xuất, tái chế nhôm. Thôn Bình Yên hiện có 210 hộ sản xuất nhôm, trong đó có 32 hộ cô lon, 140 hộ cán kéo và tạo hình, 38 hộ cô nhôm. Số hộ làm nghề lớn nhưng hoạt động sản xuất lại tự phát, công nghệ thiết bị lạc hậu, không đồng bộ, ý thức bảo vệ môi trường của các hộ sản xuất còn nhiều hạn chế.
Để nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường, xã Nam Thanh đã tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các hộ sản xuất chủ động thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất. Đồng thời, xã tiếp tục tiếp cận những dự án hỗ trợ xử lý ô nhiễm môi trường mới và xin hỗ trợ các dự án có tầm ảnh hưởng lớn, quy mô toàn xã để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường trong thời gian dài. Hiện nay, Cục Kiểm soát ô nhiễm - Tổng cục Môi trường phối hợp với Cty CP Công nghệ thân thiện môi trường Bách Khoa (BKEST), Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Nam Định, Trung tâm Quan trắc và Phân tích tài nguyên môi trường nghiên cứu và thực hiện dự án “Kiểm soát ô nhiễm môi trường làng nghề” năm 2011. Dự án đang nghiên cứu, phân tích tìm ra các hàm lượng hữu ích trong chất thải rắn của làng nghề để tiến hành tái chế, quay vòng sử dụng, giảm thiểu lượng chất thải rắn sau sản xuất mà vẫn tăng thu nhập cho các hộ làm nghề. Dự án cũng đang nghiên cứu để lắp đặt hệ thống máy lọc nước thải kim loại với quy mô công suất đủ đáp ứng nhu cầu phát triển của làng nghề trong thời gian tới./.
