Thời điểm trung tuần tháng 8-2011, cả cánh đồng rộng gần 130ha được thâm canh theo phương pháp gieo sạ hàng của HTX Tử Mạc, xã Yên Trung (Ý Yên) lúa tốt vượt hẳn so với các cánh đồng lúa khác. Anh Phạm Trung Tuấn đang chăm sóc lúa cho biết: "Gia đình tôi có 4 sào ruộng ở đây, cả 5 vụ nay đều tổ chức gieo sạ hàng theo chỉ đạo của HTX. Sản xuất lúa theo phương pháp gieo sạ hàng công lao động giảm, năng suất lại cao hơn hẳn, vụ nào cũng tăng thêm 30-40kg mỗi sào so với ruộng cấy. Vụ xuân vừa rồi, năng suất lúa của gia đình tôi đạt 270kg/sào (75 tạ/ha). Còn gia đình anh Phạm Văn Lâm ở đội 4, gieo sạ 1,8 mẫu, năng suất bình quân đạt 292kg/sào (81 tạ/ha)…". Vụ lúa xuân năm 2011, năng suất lúa bình quân của xã Yên Trung đạt 230kg/sào (64 tạ/ha). Riêng 204ha được gieo sạ hàng năng suất bình quân đạt 250kg/sào (69,4 tạ/ha). Tuy không khuyến khích nhưng vụ mùa này HTX Tử Mạc gieo sạ 130ha. Vốn là đồng đất chiêm trũng, HTX Tử Mạc đã ứng dụng công nghệ gieo sạ hàng cả 2 vụ lúa mỗi năm trong suốt 4 năm qua; diện tích lúa gieo sạ luôn an toàn, năng suất tăng 15% so với lúa cấy.
Từ những năm 2007-2008 khi một số địa phương thuộc tỉnh Hà Tây (cũ) tổ chức gieo sạ hàng lúa vụ xuân, Ban chủ nhiệm HTX Tử Mạc đã lên tận nơi để học tập quy trình gieo sạ lúa xuân. Từ vụ xuân 2008 Ban chủ nhiệm HTX và một số xã viên đã tổ chức gieo sạ 7 mẫu trên cùng một khu vực của 2 đội sản xuất số 2 và số 4. HTX hỗ trợ thuốc trừ cỏ, điều tiết nước và công kỹ thuật. Sau khi sạ xong lúa, gặp thời tiết rét đậm, một tuần sau ruộng vẫn một màu đen sì, một số hộ đã định bừa đi để cấy nhưng thấy rễ mạ vẫn còn trắng, Ban chủ nhiệm HTX quyết định để lại chăm sóc. Ngay khi hết rét, cây mạ bật lên xanh và cứ thế lúa tốt vượt lên, khi thu hoạch, bình quân năng suất lúa đạt 230kg/sào, cao hơn lúa cấy trên cùng cánh đồng 30kg/sào. Vững tin ở phương pháp canh tác mới, vụ xuân 2009, HTX Tử Mạc đã trích quỹ hỗ trợ để mỗi đội sản xuất mua 3 dàn máy gieo sạ và diện tích gieo sạ của HTX đạt 43,2ha, năng suất vẫn vượt 30kg/sào so với lúa cấy. Mặc dù không khuyến khích nhưng cả 43,2ha gieo sạ vụ xuân được tiếp tục gieo sạ trong vụ mùa năm 2009 và cũng đạt năng suất vượt 15% so với lúa cấy. 2 vụ lúa năm 2010, diện tích gieo sạ của HTX đạt 90ha. Đặc biệt vụ xuân năm 2011, diện tích gieo sạ của cả xã đạt 204ha. Vụ mùa năm 2011, diện tích gieo sạ toàn xã Yên Trung là 160ha, riêng HTX Tử Mạc đạt gần 130ha, hiện tại lúa phát triển tốt.
Gieo sạ trong sản xuất lúa là một tiến bộ kỹ thuật đã được khẳng định. Công lao động giảm 40-60% bởi không tốn công lấy bùn (gieo mạ nền), làm đất lên luống (gieo mạ dược) và không mất công cấy. Một ngày 1 người dùng ống gieo sạ có thể gieo được 2ha, tương đương với 40 người nhổ mạ, cấy. Gieo sạ tiết kiệm được 40-50% hạt giống lúa (gieo sạ chỉ 0,8-1kg giống/sào, nhưng gieo mạ cấy phải hết 2kg-2,2kg/sào). Gieo sạ, cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, hạn chế được sâu bệnh; độ đồng đều cao, thời gian sinh trưởng được rút ngắn 5-7 ngày, năng suất và hiệu quả kinh tế tăng 10-20% so với cấy lúa truyền thống. Đặc biệt, khi lực lượng lao động ở nông thôn hiện nay đang có xu hướng thiếu… trong khi khung thời vụ đòi hỏi nghiêm ngặt và khẩn trương (trong vụ mùa 2011, cả gặt, làm đất và cấy chỉ diễn ra khoảng 1 tháng, công cấy nhiều nơi đã phải thuê 250-300 nghìn đồng cho 1 sào) do đó gieo sạ hàng là phương pháp tối ưu hiện nay đã được ngành NN và PTNT khuyến khích nhân rộng ở vụ xuân và vùng chủ động nước trong vụ mùa.
Kinh nghiệm mở rộng diện tích gieo sạ hàng trong sản xuất lúa của HTX Tử Mạc nói riêng và toàn xã Yên Trung nói chung là cán bộ, đảng viên đi trước, vận động nông dân làm theo. Vừa tuân thủ đúng kỹ thuật, vừa chuẩn bị tốt các điều kiện trước khi gieo sạ, đồng thời lường trước những khó khăn có khả năng xảy ra để chủ động đối phó với những diễn biến bất thường của thời tiết. Trong những vụ tới, nhất là vụ lúa xuân, xã Yên Trung phấn đấu gieo sạ 60-70% diện tích cấy lúa./.
Tuấn Anh
