Ở làng hoa cây cảnh Vị Khê, xã Điền Xá (Nam Trực) hiện có khoảng 10 thanh niên tuổi đời dưới 35 nhưng đã có vườn cây cảnh trị giá hàng chục tỷ đồng. Ngoài ra còn có hàng trăm vườn cây giá trị hàng tỷ đồng chủ yếu do thanh niên làm chủ. Tiêu biểu là vườn cây rộng hơn 3.000m2 của nghệ nhân trẻ Nguyễn Xuân Đức với hàng trăm cây cảnh, cây thế giá trị cao. Năm 2010, vườn cây cảnh của anh Đức cho doanh thu hơn 8 tỷ đồng. Anh say mê với nghề trồng cây cảnh từ năm 13 tuổi. Khi ấy, kinh tế gia đình khó khăn, anh đi làm thuê cho các chủ vườn trong làng và nhanh nhạy học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm từ những nghệ nhân cao niên. Nghe anh say sưa giới thiệu về từng dáng cây, thế cây, khách tham quan dễ dàng cảm nhận được hồn phách, sức sống của từng loài cây mà ẩn chứa trong đó là những triết lý sâu sắc của ông cha. Cây thông dáng trực siêu, cây bỏng nổ dáng hạc lập, những cây xanh dáng mẫu tử tương thân hay phụ tử tương tùy... Nghe tên gọi, ngắm thế cây, hiểu được phần nào triết lý nhân sinh của ông cha mình thuở trước, chuộng sự thanh cao, cương trực cùng nếp sống gia đình hòa thuận, với tình cảm mẹ con ôm ấp thân thương (mẫu tử tương thân), với sự dìu dắt của người cha đối với con trai đang rụt rè dấn bước trên đường đời đầy chông gai, cạm bẫy (phụ tử tương tùy)... Anh Đức chia sẻ: "Dù có tỉa, có uốn theo dáng nào đi nữa, với những triết lý thổi hồn vào từng thế cây, ông cha ta luôn hướng đến chân - thiện - mỹ, cái gốc trường tồn của sự sống bao đời". Khu "đồi tùng" của anh Nguyễn Văn Thăng, 32 tuổi được bố trí hài hòa như một khu vườn sinh thái trong đó điểm nhấn là "đồi tùng" với hơn 10 gốc tùng trị giá hơn 10 tỷ đồng, được xem là "đồi tùng" có giá trị và độc đáo nhất cả nước hiện nay. Gần đó là hơn 500 gốc cây cảnh của anh Nguyễn Minh Hoạt, 31 tuổi. Anh Hoạt cho biết, từ số vốn ban đầu hơn 10 triệu đồng đến nay doanh thu hàng năm từ vườn cây cảnh của anh ước đạt 30 tỷ đồng. Hiện nay, vườn cây cảnh của anh có những cây giá trị cao đến hàng tỷ đồng và nhiều cây có giá vài trăm triệu đồng. Đó là 3 trong số rất nhiều nghệ nhân trẻ, tỷ phú trẻ của làng hoa cây cảnh Vị Khê. Những thanh niên ấy đã trải qua không ít khó khăn, thăng trầm để giữ gìn và làm rạng danh nghề truyền thống. Ngoài những thế cổ được ông cha truyền lại, những nghệ nhân trẻ còn sáng tạo nên những dáng, thế cây mới, hiện đại, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng.
Người xưa có câu: “Chơi đồ cổ để giữ "thần", chơi cây cảnh để giữ "lễ"(!)”. Để gần gũi, "chơi" và sáng tạo được những tác phẩm cây cảnh, người thợ cần có một tâm hồn trong sáng, tĩnh tâm để cảm nhận được những tinh túy của đất trời tích tụ vào mỗi thân cây. Anh Nguyễn Minh Hoạt tự hào chia sẻ: Không phải ai có tiền cũng có thể chơi được cây cảnh. Ví như với thế cây “trực”, gia đình phải có cách sống trung trực, có trước có sau với hàng xóm láng giềng. Hay với bộ tam đa, biểu hiện cả dòng họ cùng đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau. Với triết lý nhân sinh ấy, đến với Vị Khê, không phải cứ đưa ra bạc triệu là có thể mua được bất cứ cây cảnh nào. Điều cao quý ấy, dù đã trải qua hàng trăm năm lịch sử vẫn luôn được các nghệ nhân của Vị Khê ý thức sâu sắc. Có lẽ cũng bởi vậy mà thanh niên trong xã xa lánh được tệ nạn xã hội. Và một điều đáng quý nữa có thể nhận thấy rất rõ ở Vị Khê là sự gắn kết, chung tay, chung sức của mỗi người. Nhờ vậy, theo năm tháng làng hoa cây cảnh Vị Khê đã vươn mình từ làng nghề trở thành xã nghề, vùng nghề nức tiếng trong cả nước./.
Ngân Huyền
