Trong câu chuyện với chúng tôi, đồng chí Vũ Đình Ký, chủ nhiệm HTX muối Nghĩa Phúc (Nghĩa Hưng) cho biết: “Xã Nghĩa Phúc là xã duy nhất của huyện Nghĩa Hưng có nghề sản xuất muối và cũng chỉ độc canh “diêm nghiệp”, không có ngành nghề phụ. Tổng diện tích đất làm muối của xã chỉ có 53,15 ha trong đó có 5 ha sản xuất muối sạch được Nhà nước hỗ trợ kinh phí chuyển đổi từ năm 2005. Mỗi năm HTX sản xuất được 4.000-4.500 tấn muối, trong đó có khoảng 300 tấn muối sạch. Năng suất bình quân hàng năm của đồng muối Nghĩa Phúc thường đạt từ 90 tấn/ha trở lên. Đến cuối tháng 10-2010, toàn HTX đã sản xuất được 4.000 tấn muối.”
 |
| Thu hoạch muối ở HTX Muối Nghĩa Phúc (Nghĩa Hưng).
Ảnh:
Đức Đạt
|
Không có ngành nghề phụ, diện tích đất canh tác bình quân cho một nhân khẩu chỉ đạt 0,7 sào nên diêm dân Nghĩa Phúc luôn cần cù bám nắng, tích cực áp dụng các phương pháp sản xuất mới để tăng năng suất muối, tăng tuổi thọ của ô, nề, thống, chạt, góp phần giảm chi phí tu sửa. Vào mùa đông, nhiệt độ xuống thấp, trời âm u, sản xuất không thuận lợi nên diêm dân tập trung làm thuỷ lợi nội đồng. Hệ thống kênh tưới, kênh tiêu được nạo vét, khơi thông dòng chảy để bảo đảm tháo nước nhanh khi có mưa lớn và dẫn nước biển vào đồng muối nên mỗi năm HTX và diêm dân phải hoàn thành khối lượng đào đắp xấp xỉ 3.000m3. Trước khi vào vụ muối chính (khoảng tháng 3 hàng năm), HTX chỉ đạo xã viên kiểm tra lại toàn bộ lượng cát trong sân phơi; nếu cát trong sân đã bảo đảm chất lượng mới tiến hành chêm xới để tăng độ mao dẫn, thẩm thấu nước biển; nếu không đủ chất lượng phải thay cát mới để bảo đảm các điều kiện cho sản xuất. Ước tính lượng cát mỗi năm diêm dân Nghĩa Phúc khai thác từ biển để cải tạo 1/3 diện tích đồng muối khoảng 20.000 m3. Năm 2009, tổng kinh phí đầu tư cho công tác cải tạo hệ thống thuỷ lợi nội đồng, sửa chữa phương tiện sản xuất… của HTX và diêm dân đã đạt gần 1 tỷ đồng. Nước biển thẩm thấu qua sân phơi cát, sau đó được gạn lọc qua các thống chạt để tăng độ mặn lên gấp 4-5 lần và trở thành nước cốt. Nếu như bình thường, nước cốt sau khi đã qua công đoạn lọc ở thống cái phải mất từ 4-5 giờ mới kết tinh thành hạt muối thì nay nhờ độ mặn cao đã rút ngắn thời gian xuống còn 2-3 giờ. Ngoài ra, một trong những khâu quyết định toàn bộ năng suất, hiệu quả của đồng muối là ô kết tinh. Để giảm thiểu tối đa chi phí và công tu sửa hàng năm, ngay từ khi chuẩn bị nguyên vật liệu, diêm dân Nghĩa Phúc đã chú trọng tuân thủ nghiêm quy trình làm ô kết tinh. Nguyên liệu chính để tạo thành ô kết tinh là vôi và tro bếp. Theo tỷ lệ 50-60 kg tro bếp, 200 kg vôi, khi nào hỗn hợp vôi-tro dẻo quánh thành keo mới bắt đầu thi công. Trải qua các công đoạn: dàn đều, đầm dẹt, lấy mặt phẳng… khi hoàn thành ô kết tinh phải bảo đảm độ dày khoảng 1 cm, trên bề mặt phẳng tương đối tạo thành một lớp “chai” hay còn gọi là bê tông muối dày khoảng 1 mm. Lớp chai này chịu được sự ăn mòn của nước cốt mặn, chống chọi tương đối với các tác động xấu của thời tiết và quá trình thu gom muối, đồng thời hấp thu nhiệt năng của bức xạ mặt trời, làm nước bốc hơi và muối kết tinh đọng lại. Theo thống kê của HTX, 100% ô kết tinh trên đồng muối Nghĩa Phúc đều đạt độ bền 4-5 năm, cao hơn các nơi khác từ 1,5-2 lần, trong đó trên 40% ô kết tinh có tuổi thọ trên 5 năm và đặc biệt có 5-10% ô kết tinh có tuổi thọ trên 10 năm.
Từ năm 2005 đến nay, HTX đã được tiếp cận với một số phương pháp sản xuất mới như: sản xuất muối sạch, chuyển đổi vị trí chạt lọc, kết tinh muối trên vải bạt PVC… Nhưng do kinh phí đầu tư quá cao nên diêm dân vẫn phải sản xuất muối theo phương pháp thủ công truyền thống. Vì thế, việc dạy nghề, tạo việc làm, tăng thu nhập giúp diêm dân ổn định đời sống để nghề sản xuất muối phát triển ổn định, bền vững vẫn cần sự chung tay góp sức của các cấp, các ngành./.
