Kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV: Còn đó những nỗi lo ! (kỳ II)

II - Bao giờ hết… lo?!

Nông dân xã Nghĩa Sơn (Nghĩa Hưng) phun thuốc trừ sâu cuốn lá cho lúa mùa. Ảnh: Hoa Đức

Theo số liệu thống kê của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh (Sở NN-PTNT), hiện nay trên địa bàn tỉnh có 733 cơ sở kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV, trong đó có 679 cơ sở có chứng chỉ hành nghề. Về cơ bản, các cửa hàng, đại lý kinh doanh thuốc BVTV này đã góp phần cung ứng kịp thời lượng thuốc BVTV cho nông dân để phun phòng trừ kịp thời các loại dịch bệnh, sâu bọ gây hại, bảo vệ mùa màng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trường hợp vi phạm các quy định về sử dụng và kinh doanh thuốc BVTV. Trong 6 tháng đầu năm 2010, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã tổ chức 12 đợt thanh tra, kiểm tra việc kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV ở các địa phương trong tỉnh. Qua kiểm tra hơn 300 cửa hàng, đại lý kinh doanh thuốc BVTV, đã phát hiện có trên 70 cửa hàng, đại lý vi phạm các điều kiện về kinh doanh thuốc BVTV; trong đó có 62 cửa hàng, đại lý không đủ điều kiện buôn bán, 3 trường hợp buôn bán thuốc ngoài danh mục, 7 trường hợp buôn bán thuốc vi phạm quy định về ghi nhãn mác, số còn lại là các vi phạm khác. Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã phạt cảnh cáo 6 trường hợp; phạt tiền 3 trường hợp, với tổng số tiền 900 nghìn đồng. Các Trạm Bảo vệ thực vật các huyện, thành phố cũng đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 862 hộ nông dân sử dụng thuốc BVTV, phát hiện 337 hộ vi phạm, trong đó có 307 hộ sử dụng thuốc BVTV không đúng nồng độ, liều lượng, 15 hộ sử dụng thuốc BVTV không bảo đảm thời gian cách ly và một số vi phạm khác. Để hạn chế tình trạng buôn bán, kinh doanh các loại thuốc BVTV trái phép, thời gian qua, các lực lượng chức năng của tỉnh đã thường xuyên kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định của Nhà nước về kinh doanh, vận chuyển, buôn bán thuốc BVTV của các cửa hàng, đại lý trong toàn tỉnh. Chỉ tính riêng lực lượng Quản lý thị trường tỉnh qua nhiều đợt kiểm tra, kiểm soát cũng đã phát hiện và thu giữ nhiều loại thuốc BVTV không rõ nguồn gốc xuất xứ do các đối tượng buôn bán ở tỉnh khác vận chuyển vào tỉnh ta tiêu thụ. Thời gian gần đây, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh đã thu giữ 1001 kg thuốc BVTV và 54 kg thuốc kích thích rau quả ở dạng rắn và dạng lỏng nhập lậu. Qua kiểm tra, xét nghiệm các mẫu thuốc và bao bì đựng thuốc, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã kết luận, đó là những loại thuốc nằm ngoài danh mục thuốc BVTV do Nhà nước quy định và không được phép sử dụng tại Việt Nam. Từ những kết quả trên cho thấy, mặc dù các cơ quan chức năng đã tích cực vào cuộc nhưng số trường hợp bị phát hiện, xử phạt do vi phạm về kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV còn thấp hơn nhiều so với thực tế. Nguyên nhân do ý thức của người kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV còn nhiều hạn chế, đặc biệt là do chạy theo lợi nhuận nên nhiều người đã bất chấp những quy định của pháp luật để kinh doanh, buôn bán những loại thuốc BVTV bị cấm. Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng thực thi việc thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực thuốc BVTV còn ít,  trong khi địa bàn, đối tượng kinh doanh và sử dụng rộng. Hiện nay, tổng số cán bộ thanh tra của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh chỉ có 3 người, mỗi trạm BVTV tại các huyện có 1 người nên rất khó khăn trong việc thực hiện các đợt kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh doanh thuốc BVTV của các cơ sở, cửa hàng, đại lý. Hơn nữa, một số đối tượng buôn bán và kinh doanh luôn thay đổi, sử dụng nhiều phương thức khác nhau để vận chuyển thuốc BVTV giả, thuốc không có nhãn mác, không rõ nguồn gốc xuất xứ… nhằm tránh sự kiểm tra, phát hiện của lực lượng chức năng. Mặt khác, ở các địa phương hiện nay, công tác quản lý hoạt động kinh doanh thuốc BVTV còn đang bị xem nhẹ, buông lỏng. Ở tầm vĩ mô, hiện các chế tài để xử lý các vi phạm của người kinh doanh, vận chuyển, buôn bán… thuốc BVTV chưa đủ sức răn đe, chủ yếu mới chỉ dừng lại ở hình thức cảnh cáo hoặc phạt vi phạm hành chính nhưng mức phạt chưa cao. Một khó khăn nữa đặt ra cho các lực lượng chức năng là: hiện toàn bộ số thuốc BVTV với số lượng lớn do các lực lượng chức năng của các ngành thu giữ vẫn chưa có phương án giải quyết mà đang phải lưu giữ tại trụ sở làm việc, ảnh hưởng tới sức khoẻ của cán bộ và môi trường khu vực xung quanh. Trước thực tế đó, UBND tỉnh đã có Quyết định số 811 ngày 19-4-2010 về việc cấp kinh phí để tiêu huỷ số thuốc này. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa tìm được đơn vị có đủ điều kiện, phương tiện để tiêu huỷ số thuốc này bảo đảm đúng quy định.

Để từng bước hạn chế và ngăn chặn tình trạng kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV trái phép, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành hữu quan với chính quyền các địa phương trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý lĩnh vực hoạt động này. Ngành nông nghiệp cần tập trung chỉ đạo và phát huy tốt vai trò của lực lượng làm công tác BVTV tại cơ sở. Công tác dự tính, dự báo các đối tượng dịch bệnh, sâu bệnh có khả năng gây hại mùa màng, cây trồng của bà con nông dân cần chính xác, kịp thời, góp phần hạn chế việc sử dụng thuốc BVTV. Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, hướng dẫn nông dân các biện pháp phòng trừ các loại dịch bệnh gây hại cho cây trồng bằng nhiều hình thức, nhất là việc vận động nông dân không sử dụng các loại thuốc BVTV không rõ nguồn gốc để kích thích cây trồng; đồng thời có biện pháp hướng dẫn việc sử dụng thuốc BVTV một cách hiệu quả, bảo đảm an toàn. Các địa phương tổ chức thực hiện thu gom, xử lý vỏ bao bì, túi ni-lon, chai, lọ đựng thuốc BVTV đúng theo quy định; khuyến khích nông dân đẩy mạnh việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào quá trình trồng trọt, thâm canh hoa màu, nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc BVTV thái quá, gây tốn kém và ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Vận động nhân dân tạo thói quen chỉ sử dụng các loại thuốc BVTV khi thấy thực sự cần thiết và có sự khuyến cáo của các cơ quan chức năng; chỉ sử dụng những loại thuốc BVTV thuộc danh mục quy định cho phép là những loại thuốc có độ an toàn, phân giải nhanh, ít độc hại đối với môi trường và người sử dụng. Các lực lượng chức năng như: thanh tra, quản lý thị trường… tiếp tục tăng cường các hoạt động thanh, kiểm tra để kịp thời phát hiện, xử lý những trường hợp vi phạm. Trên hết, mỗi người dân, nhất là những người trực tiếp kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV cần nâng cao ý thức chấp hành những quy định của pháp luật về thuốc BVTV để tự bảo vệ bản thân và cộng đồng trước những tác hại của thuốc BVTV, góp phần giảm bớt những nguy cơ mà thuốc BVTV có thể gây ra./.