Bài toán đổi mới cơ cấu giống, cơ cấu mùa vụ đã được huyện Xuân Trường chọn để tạo ra bước đột phá mới trong luân canh 3 vụ mỗi năm nhưng vẫn cải tạo được đất cho nông nghiệp phát triển bền vững.
I - Đổi mới cơ cấu giống
Nhiều năm nay, sản xuất vụ đông hàng hoá của Xuân Trường luôn ở "tốp" cuối trong tỉnh. Năm 2009, tổng diện tích cây vụ đông của huyện chỉ là 79ha, chiếm 1,29% diện tích (!?). Bài học phát triển cây vụ đông trên đất cấy 2 vụ lúa; đặc biệt là trồng cây đậu tương đông của HTX Xuân Nghĩa với 3 năm liên tiếp đều không bị úng ngập, cho năng suất cao so với các HTX khác trong tỉnh, trong huyện và trở thành điển hình sản xuất vụ đông không chỉ ở huyện Xuân Trường. Từ bài học trên, cộng với các chuyến tham quan, học hỏi kinh nghiệm phát triển cây vụ đông ở Thường Tín, Phú Xuyên (Hà Nội), Lý Nhân (Hà Nam) và các xã có phong trào trồng cây vụ đông nhiều ở Thái Bình..., lãnh đạo huyện Xuân Trường đã tìm ra bài toán cho phát triển vụ đông là: Giảm và tiến tới xoá bỏ nhanh các giống lúa dài ngày; mở rộng diện tích cấy giống lúa ngắn ngày có tiềm năng năng suất cao, có chất lượng, có khả năng đề kháng tốt với thiên tai, sâu bệnh ở cả 2 vụ; đẩy sớm hợp lý thời vụ gieo cấy vụ xuân (không có trà xuân sớm), mở rộng diện tích lúa mùa sớm (kể cả không làm vụ đông) để có điều kiện tăng năng suất, né thời điểm gây hại của một số đối tượng dịch hại chủ yếu, tạo quỹ đất và thời gian để mở rộng nhanh diện tích sản xuất vụ đông... Khuyến khích mở rộng diện tích lúa gieo sạ ở vụ xuân và mạ dược thưa ở vụ mùa. Đổi mới phương thức chỉ đạo điểm, sản xuất vụ đông, có cơ chế chính sách hỗ trợ thích hợp... quyết tâm đưa vụ đông thành vụ sản xuất chính.
 |
|
Xã viên HTX Xuân Phong (Xuân Trường) tập trung cấy lúa mùa sớm trên diện tích đất trồng cây vụ đông.
Ảnh: Đức Hoa
|
II - Lúa mùa sớm và cơ chế khuyến khích
Mặc dù vụ mùa năm 2010, trà lúa mùa sớm mới đạt trên 20% diện tích, chưa đạt kế hoạch đề ra là 50% diện tích, nhưng đã là diện tích lớn nhất từ trước đến nay, bằng gấp đôi diện tích bình quân các năm 10%. Hơn nữa trà mùa trung sớm của huyện cấy xong trước 5-7-2010 cũng tăng cao với trên 20% diện tích lúa cấy vụ mùa năm 2010. Đặc biệt 4 HTX điểm của huyện có 100% diện tích cấy lúa mùa sớm và mùa trung sớm; trong đó Xuân Kiên cấy 150ha lúa mùa sớm, Xuân Phong 150ha cấy lúa mùa sớm, Xuân Thuỷ 150ha cấy lúa mùa sớm và Xuân Thọ (xã Thọ Nghiệp) cấy 100ha lúa mùa sớm. Tất cả đều được khoanh vùng bơm tát chu đáo. Ngoài 4 đơn vị trên, các xã khác trong huyện đều cấy từ 15% diện tích lúa mùa sớm trở lên và các xã trong huyện đều có vùng cấy lúa mùa sớm rộng 30-50 ha, liền thửa, thuận tiện cho chăm sóc, bảo vệ và phát triển cây đậu tương vụ đông. Nhiều chính sách khuyến khích của huyện đã nhân rộng diện tích cây đậu tương đông và vùng trồng cây vụ đông. Ngay vụ hè thu năm 2010, UBND huyện dành 100 mẫu vùng đồng màu của HTXNN Hành Thiện, xã Xuân Hồng để gieo giống đậu tương DT84 làm giống cho trồng vụ đông năm 2010 của toàn huyện. Huyện cấp 100% giống cho các hộ tham gia chương trình này và mua lại toàn bộ sản phẩm làm ra, đồng thời cử cán bộ kỹ thuật của Phòng NN-PTNT, Trạm Khuyến nông huyện về trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn nông dân từ lúc làm đất, gieo hạt, chăm sóc, bảo vệ... đến khi thu hoạch, bảo quản đảm bảo chất lượng cho nông dân trồng vụ đông. Huyện hỗ trợ cho các hộ trồng đậu tương theo vùng quy hoạch của HTX 6000 đồng/kg (mỗi sào 3kg giống huyện hỗ trợ 18 nghìn đồng); công bơm tát chống úng khi có mưa lớn và một phần chống hạn. 4 xã điểm có 100 ha cấy lúa mùa sớm để trồng đậu tương đông đã được Cty TNHH một thành viên KTCTTL Xuân Thuỷ hỗ trợ 100 triệu đồng cho mỗi xã điểm để nạo vét kênh mương, xây đúc cống, phai... làm thuỷ lợi nội đồng, đến nay đã cơ bản hoàn thành. Các huyện uỷ viên phụ trách miền, các xã có nhiều diện tích trồng cây vụ đông đều có phụ cấp trách nhiệm trong 3 tháng chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức cho nông dân sản xuất vụ đông năm 2010. Đặc biệt ngay từ vụ mùa huyện hỗ trợ 5000 đồng/kg giống lúa lai ở trà mùa sớm và chịu lãi suất ngân hàng 4 tháng cho diện tích này khi mua giống trả chậm thông qua Cty giống cây trồng có uy tín.
Để biến sản xuất vụ đông thành vụ sản xuất chính trong năm, đây là lần đầu tiên huyện Xuân Trường có chủ trương và chỉ đạo sớm ngay từ cuối năm 2009 khi chuẩn bị cho gieo cấy vụ xuân 2010. Phong trào càng sôi động khi triển khai sản xuất vụ mùa 2010. Với trên 20% diện tích cấy lúa mùa sớm và trên dưới 20% diện tích cấy lúa mùa trung sớm bằng các giống ngắn ngày sẽ cho thu hoạch trước 25-9 thực là một bước chuyển biến lớn trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện và trong nhận thức của nhân dân. Các chính sách hỗ trợ, khuyến khích cũng tạo ra động lực mới, với chỉ tiêu 900ha trở lên cây vụ đông trên đất cấy 2 vụ lúa để đạt tỷ lệ cây vụ đông từ 15% diện tích trở lên đã có điều kiện cần song để thành hiện thực cũng lắm gian nan. Nếu đạt được diện tích cây vụ đông năm 2010 từ 900 ha trên đất cấy 2 vụ lúa thì đấy là kỳ tích của Xuân Trường vì điểm xuất phát vụ đông năm 2009 là rất thấp 79ha./.
Tuấn Anh
