Mặc dù thời tiết khó khăn, thị trường biến động, giá vật tư nông nghiệp cao nhưng năng xuất lúa hè thu và vụ mùa ở các tỉnh phía Bắc vẫn đạt kỷ lục. Đó là những đánh giá của Cục Trồng trọt tại hội nghị Sơ kết sản xuất vụ hè thu, vụ mùa 2015, triển khai kế hoạch vụ đông xuân 2015-2016 và đánh giá kết quả chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa giai đoạn 2013-2015 các tỉnh phía Bắc do Bộ NN và PTNT tổ chức ngày 22-10, tại Hà Nội.
Báo cáo tại hội nghị cho thấy, hiện tượng El-Nino kéo dài từ đầu năm tiếp tục giai đoạn cực thịnh ở vụ mùa, các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ bị ảnh hưởng của hạn hán ngay từ đầu vụ, cuối vụ lại bị ảnh hưởng của mưa lớn. Tổng diện tích thiệt hại do hạn khoảng 49 nghìn ha; trong đó có trên 8.000ha lúa bị thiệt hại.
Theo Cục Trồng trọt, vụ lúa hè thu đã gieo cấy được 158 nghìn ha, giảm khoảng 6.000ha so với năm trước. Năng suất bình quân đạt 50,3 tạ/ha, tăng 0,9 tạ/ha, sản lượng đạt 795 nghìn tấn, giảm gần 17 nghìn tấn so với vụ hè thu 2014.
Với vụ mùa 2015, toàn miền Bắc gieo cấy xấp xỉ 1,115 triệu ha, giảm 12 nghìn ha so với năm 2014. Mặc dù diện tích giảm, song năng suất vụ Mùa 2015 tăng 0,2 tạ/ha so với năm 2014, ước đạt 52 tạ/ha, sản lượng gần 5,8 triệu tấn, giảm 50 nghìn tấn so với năm 2014.
Theo Cục Trồng trọt, điểm sáng nhất trong vụ hè thu, vụ mùa 2015 là tỷ lệ diện tích lúa chất lượng cao tăng nhanh, bền vững, phù hợp với định hướng tái cơ cấu ngành lúa gạo. Diện tích lúa lai thương phẩm được duy trì hợp lý. Từ năm 2013 đến nay, các tỉnh phía Bắc đã chuyển đổi được khoảng 44 nghìn ha, đạt 26,5% kế hoạch; trong đó chuyển đổi trên đất hai vụ lúa 20.500ha, một vụ lúa là 23.500ha.
Vụ đông xuân 2015-2016, toàn miền Bắc dự kiến gieo cấy trên 1,3 triệu ha, giảm 19 nghìn ha so với vụ đông xuân năm 2014-2015. Sản lượng vụ này ước đạt trên 7,9 triệu tấn, giảm 100 nghìn tấn so với vụ đông xuân năm 2014-2015.
Tuy nhiên, vụ đông xuân 2015-2016 được các chuyên gia nhận định sẽ gặp nhiều khó khăn do El-Nino kéo dài nhất trong vòng 60 năm gần đây, 85% khả năng sẽ kéo dài đến hết vụ đông xuân. Thông tin từ Tổng cục Thủy lợi, từ tháng 11-2015 đến 2-2016, dòng chảy trên các sông suối sẽ giảm dần và có khả năng thiếu hụt so với trung bình nhiều năm. Trên lưu vực sông Đà hụt từ 5-30%, sông Thao từ 10-45%, sông Lô từ 10-40%, hạ lưu sông Hồng từ 40-45%. Nhìn chung, khu vực Bắc Bộ sẽ xảy ra thiếu nước cục bộ, đặc biệt vùng núi cao phía Bắc và trung du Bắc Bộ sẽ nghiêm trọng hơn ở vùng đồng bằng.
Để đạt mục tiêu vụ đông xuân, Cục Trồng trọt khuyến nghị các địa phương tuân thủ thời vụ gieo cấy và cơ cấu giống, tránh gieo quá sớm, cấy sớm lúa sinh trưởng nhanh do ấm đầu vụ; lưu ý những giống lúa mẫn cảm với nhiệt độ thấp, nhất là giai đoạn làm đòng… để bố trí khung thời vụ thích hợp đối với từng địa phương. Đồng thời thực hiện đúng quy trình kỹ thuật và hướng dẫn của đơn vị cung ứng giống.
Trên cơ sở chủ trương chuyển đổi, tái cơ cấu, các địa phương cũng cần tiếp tục mạnh dạn chuyển đổi những diện tích lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng ngắn ngày mang lại hiệu quả cao hơn, tránh những loại cây trồng quá phụ thuộc nhiều vào nước trời./.
