Những ngày gần đây, để chuẩn bị cho học sinh tiểu học đến trường an toàn, đảm bảo công tác phòng, chống dịch, thực hiện chỉ đạo của Phòng Giáo dục và Đào tạo, các nhà trường yêu cầu gia đình học sinh làm test nhanh cho học sinh và chuẩn bị bộ dụng cụ test nhanh dự phòng. Vì thế nhu cầu mua kit test nhanh COVID-19 tăng đột biến. Mặc dù là sản phẩm kinh doanh có điều kiện nằm trong danh mục thiết bị y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch nhưng kit test nhanh COVID-19 được rao bán sôi nổi, phong phú đủ loại, đủ hãng ở cả thị trường truyền thống và trên các trang mạng xã hội. Qua tìm hiểu mua hàng thực tế, chúng tôi đã thấy xuất hiện các tình trạng đẩy giá, bán hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, tiềm ẩn nguy cơ khôn lường gây thiệt hại kinh tế cho người dân và tác động xấu đến công tác phòng, chống dịch của địa phương.
Theo hướng dẫn của liên ngành Giáo dục - Y tế về xử lý tình huống khi xuất hiện F0 hoặc trường hợp nghi ngờ đều phải tiến hành test sàng lọc để phục vụ việc phát hiện nhanh, xử lý sớm, ngăn chặn lây lan rộng. Do vậy nhu cầu sử dụng bộ dụng cụ này tăng lên với cấp số nhân. Thực tế này khiến thị trường kit test nhanh COVID-19 có hiện tượng “nhộm nhoạm” về chủng loại, nguồn gốc xuất xứ và giá bán, thậm chí người cần có thể mua kit test nhanh ở rất nhiều cửa hàng tạp hóa, mỹ phẩm và trên nhiều trang mạng xã hội mặc dù đây là sản phẩm hàng hóa thuộc danh mục trang thiết bị y tế, là mặt hàng phải được Bộ Y tế cấp phép lưu hành và nơi bán cũng phải được công nhận đủ điều kiện kinh doanh. Thực tế trên nhiều trang mạng xã hội xuất hiện nhiều mục rao bán kit test nhanh COVID-19 nhập khẩu của các nước Hàn Quốc, Anh, Pháp, Mỹ, Đức… với số lượng không giới hạn, giá cả cạnh tranh và giao hàng tận nhà. Không ít người dân đã mua các sản phẩm này, một phần do giá rẻ hơn tại các nhà thuốc, phần khác do tâm lý ngại ra ngoài, hạn chế tiếp xúc trong lúc dịch diễn biến phức tạp. Chị Trần Thu Hiền, tổ dân phố số 4, phường Trường Thi cho biết: Từ trước đến nay tôi đi làm nên được test nhanh tại công ty; đợt này do nhà trường yêu cầu test cho học sinh trước khi đi học nên tôi mới phải tìm mua. Trên mạng xã hội có quá nhiều nơi rao bán, nhiều hãng khác nhau, giá bán chênh lệch từ 55 đến trên 100 nghìn đồng một bộ test và hầu hết đều thấp hơn so với giá thông báo của Bộ Y tế nên tôi rất băn khoăn khi lựa chọn. Lý giải về sự chênh lệch giá này, nhiều người bán kit test cho biết do nhập khẩu tiểu ngạch, xách tay không thuế thực chất là (nhập lậu) nên có giá rẻ; nếu nhập khẩu chính ngạch, giá sẽ cao hơn. Trang nào cũng quảng cáo là hàng trong danh mục được Bộ Y tế cấp phép và có chứng nhận nguồn gốc xuất xứ song việc người mua tra cứu, tìm hiểu rất khó khăn. Bởi đến nay đã có cả trăm sinh phẩm phục vụ test COVID được cấp phép. Mặt khác, mỗi hộp gồm hàng chục, chậm chí cả trăm bộ kit test, các thông tin về nhà sản xuất hay nhãn phụ chỉ dán trên hộp chính, trong các bộ kit test lẻ không có. Nhưng để đảm bảo quy định cho các con tới trường chị Hiền đành mua test nhanh COVID-19 Antigen Test Device được giới thiệu sản xuất tại Mỹ do một trang facebook quen thuộc chuyên bán mỹ phẩm xách tay cung ứng với giá 70 nghìn đồng/kit test. Tuy nhiên khi nhận hàng kiểm tra nhãn hiệu ghi trên so với danh mục 57 loại test nhập khẩu được Bộ Y tế cấp phép lưu hành (thời điểm từ tháng 7 đến 12-2021) thì không thấy. Không riêng chị Hiền mà rất nhiều người đang bối rối trước tình trạng “loạn” dụng cụ test nhanh COVID-19 trên thị trường. Bà Trần Thị Hường, đường Trần Thái Tông (thành phố Nam Định) cho biết: Đợt tết vừa qua, gia đình có con cháu ở nơi khác về nên các cháu thường xuyên sử dụng test COVID-19. Tuy nhiên, cách đây ít ngày cháu có biểu hiện ho sốt, test nhanh tới 5 lần vẫn hiện 1 vạch, gia đình đã yên tâm, nhưng khi ra trạm y tế test thì mới phát hiện dương tính với COVID-19. Không biết do chất lượng kit test hay do người sử dụng không đúng cách.
Bộ kit test nhanh COVID-19 là hàng hóa trong danh mục trang thiết bị y tế, do vậy phải được Bộ Y tế cấp phép đủ điều kiện lưu hành cũng như được phân loại cụ thể và là mặt hàng kinh doanh có điều kiện chỉ những nhà thuốc đủ tiêu chuẩn mới được bán loại sản phẩm này. Tại cuộc họp về công tác phòng, chống COVID-19 của UBND tỉnh, đại diện Sở Y tế khẳng định: Hiện các cơ sở y tế, các nhà thuốc đủ điều kiện trên địa bàn tỉnh đều có kinh doanh mặt hàng này, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và giá cả ổn định. Khi phát hiện có hiện tượng mua bán kit test trôi nổi trên thị trường, Sở Y tế đã chỉ đạo Thanh tra Sở phối hợp với các địa phương rà soát, theo dõi để có biện pháp xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân không đủ điều kiện nhưng vẫn kinh doanh mặt hàng này. Cùng với lực lượng Thanh tra Y tế, lực lượng Quản lý thị trường cũng nhanh chóng phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát trên các sàn giao dịch thương mại điện tử để kiểm tra, xác minh thông tin các sản phẩm kit test COVID-19 đang được rao bán để kịp thời có biện pháp cảnh báo, ngăn chặn tình trạng lợi dụng trà trộn kit test nhanh COVID-19 kém chất lượng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, kinh tế và công tác chống dịch của toàn tỉnh.
Cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm, người bán, đặc biệt không nên ham rẻ mua các sản phẩm kit test nhanh COVID-19 không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có đảm bảo chất lượng bán trôi nổi trên mạng. Mua tại các nhà thuốc và tìm hiểu kỹ hướng dẫn sử dụng khi tự test tại nhà để đảm bảo kết quả chính xác./.
Nguyễn Hương
