 |
Vua Trần Hiến Tông tên thật là Trần Vượng sinh ngày 17 tháng 5 năm Kỷ Mùi (1319), là con thứ của vua Trần Minh Tông, mẹ là Minh Từ Hoàng Thái phi Lê Thị; nhà vua lên ngôi năm 10 tuổi, lấy hiệu là Hiến Tông.
Dưới triều vua Trần Hiến Tông, biên giới phía Bắc và phía Nam tương đối ổn định. Trong vòng 10 năm, nhà Nguyên có hai lần cho sứ giả sang Đại Việt vào các năm Tân Mùi (1331), Ất Hợi (1335), để thông báo vua mới lên ngôi và nhà Trần đã cho người sang chúc mừng. Vua Trần Hiến Tông không tổ chức được một khoa thi nào để chọn nhân tài. Năm Đinh Sửu (1337) chỉ xuống chiếu cho các quan trong triều cũng như ngoài các lộ, hằng năm xét những thuộc viên do mình quản lý, người nào siêng năng cẩn thận thì giữ lại, còn người nào không làm được thì truất bỏ. Nhiều tướng giỏi như Trần Nhật Duật, Trần Khắc Chung, Trần Khánh Dư, Đoàn Nhữ Hài lần lượt qua đời. Tá thánh Thái sư Trần Nhật Duật được nhà vua phong chức Chiêu Văn Đại vương năm trước thì năm sau mất (1330).
Từ năm Quý Dậu (1333) đến năm Mậu Dần (1338) chỉ trong vòng 6 năm, đã có nhiều thiên tai lớn xảy ra như lụt lội, bão gió, động đất. Riêng năm Mậu Dần thì tháng tám vừa bị thuỷ tai đến tháng mười lại có gió bão lớn làm hư hỏng nhiều nhà cửa và mùa màng, vì vậy mất mùa và nạn đói đã xảy ra. Nguyễn Trung Ngạn làm An Phủ sứ Nghệ An, kiêm Quốc sử Viện Giám tu quốc sử, Hành khoái Câu lộ Tào vận sứ, đề nghị xin lập kho lương chứa thóc thuế để cấp cho dân đói. Nhà vua đã đồng ý và hạ lệnh cho các lộ khác cũng theo thế mà làm.
Văn hoá thời Trần nhìn chung đã đạt đến một trình độ cao. Một số ngành khoa học như thiên văn, lịch pháp, y học cũng có những thành tích đáng kể. Dưới triều Trần Hiến Tông có Hậu nghi Đài lang, Thái sử Cục lệnh là Đặng Lộ người huyện Sơn Minh (Ứng Hoà, Hà Tây) đã chế ra một dụng cụ xét nghiệm khí tượng gọi là “lung linh nghi”, khi khảo nghiệm không việc gì là không đúng.
Trần Hiến Tông mất tháng 6 năm Tân Tỵ (1341), thọ 23 tuổi./.
PV
(Theo “Mười bốn vị Hoàng đế thời Trần”)
