Ngày trước, quê nhà đâu có sẵn diêm, bật lửa như bây giờ nên cái bùi nhùi thật quan trọng đối với mỗi gia đình. Bùi nhùi để giữ lửa, để sưởi ấm, nhen nhóm lên bao niềm vui, hạnh phúc bình dị của tuổi thơ.
Chiếc bùi nhùi được bện bằng những sợi rơm mới của vụ lúa mùa vừa gặt xong, vàng óng và thơm phức. Các bà, các mẹ trước mỗi mùa đông thường tỉ mẩn ngồi tết rơm sao cho cái bùi nhùi thật bền chặt, cầm chắc tay và cháy đượm. Mỗi sáng, chúng tôi đến trường khi màn sương dày đặc còn giăng mờ con đường làng đôi bờ ngập hoa cỏ dại. Chỉ nghe tiếng lũ bạn í ới đầu ngõ, mấy chị em tôi đã chạy tót xuống bếp. Mỗi đứa nhận từ tay mẹ chiếc bùi nhùi rơm đã được ủ sẵn một viên than hoa hồng rực. Chúng tôi đeo túi xách lên vai, tay cầm bùi nhùi rơm, vừa đi vừa phồng má thổi phù phù cho lửa than bén vào rơm, tỏa hơi ấm sực. Bùi nhùi rơm đã trở thành vật dụng không thể thiếu, cùng đám trẻ con quê nghèo chúng tôi đi qua bao ngày đông rét giá. Những chiều nghỉ học, chúng tôi đi chăn trâu cũng mang theo chiếc bùi nhùi rơm. Thả trâu ở đồng cỏ ven đê, cả bọn đi mót khoai ngoài bãi sông, gom rơm rạ rơi vãi, dùng lửa từ bùi nhùi nhóm lên nướng khoai ăn. Những củ khoai lấm lem đất cát thơm mùi khói đồng rơm rạ, những khuôn mặt nứt nẻ, hồng rực vì nắng gió và lửa rơm cùng tiếng cười trong trẻo của đám bạn chăn trâu còn âm vang trong tôi đến tận bây giờ.
 |
Những ngày đông lạnh giá cũng vào mùa đi xếp ải. Sương chưa tan, ông bà bố mẹ chúng tôi, những người nông dân cần cù đã có mặt ngoài cánh đồng. Người cuốc đất, người xếp những tảng đất thành từng hàng chạy dài cao chừng một mét để cái nắng hanh hao diệt mầm bệnh, làm cho đất tơi xốp. Ngoài cánh đồng, gió hun hút bốn bề. Cũng chỉ chiếc bùi nhùi rơm mới có thể giữ lửa để khi giải lao, các ông bố khoan khoái hút vài điếu thuốc lào, các bà các mẹ xúm vào đốt một đống lửa sưởi cho đỡ lạnh và chia nhau bát nước chè tươi nóng hổi ủ trong bình tích. Thích nhất là những ngày hội làng vào đầu tháng Chạp có trò thổi cơm thi bằng bùi nhùi rơm. Sau những bận rộn, vất vả của mùa màng, làng tôi tưng bừng mở hội. Mỗi người tham gia trò nấu cơm thi được phát mấy chiếc bùi nhùi rơm, vừa gánh nồi cơm trên vai, vừa dùng bùi nhùi rơm nấu cơm trong khoảng thời gian quy định. Niêu cơm chín đều, thơm dẻo và ngon nhất được chọn dâng cúng thành hoàng với phần thưởng một tấm lụa đào cho người thắng cuộc luôn làm cho trò chơi nấu cơm thi sôi động, hấp dẫn và lôi cuốn.
Chiếc bùi nhùi rơm gắn bó, thân thiết với cuộc sống thường ngày một thuở dù bây giờ không còn ai dùng nữa. Nhưng với thế hệ chúng tôi, khói rơm và hơi lửa ấm sực của bùi nhùi luôn khiến lòng ấm áp mỗi lúc nhớ về./.
Lam Hồng
