Phố Đặng Tất dài 130m, rộng 13m có địa giới hành chính từ đường Tôn Thất Tùng đến phố Phạm Huy Thông thuộc khu tái định cư Đồng Quýt (TP Nam Định).
 |
Đặng Tất (1357-1409), quê Nghệ An, là danh tướng thời Hậu Trần. Tháng 11-1407, Trần Ngỗi (tức Giản Định Đế) xưng đế ở xã Yên Mô (Ninh Bình) lập ra nhà Hậu Trần, khởi binh chống quân Minh. Quân Hậu Trần mới họp, chưa đánh đã tự tan vỡ, vua phải chạy vào Nghệ An. Nghe tin, Đặng Tất đang làm Đại tri châu ở Hóa Châu đã giết quan lại nhà Minh và mang quân ra Nghệ An theo Trần Giản Định, đồng thời dâng con gái cho vua, sau đó được phong làm Quốc công. Đầu năm 1408, Đặng Tất kiến nghị với Giản Định Đế điều quân đánh Nghệ An và Diễn Châu, tiêu diệt lực lượng của hai quý tộc nhà Trần cũ là Trần Thúc Dao và Trần Nhật Chiêu theo hàng quân Minh trấn giữ. Tháng 5-1408, Đặng Tất cùng Giản Định Đế từ Hoá Châu ra đánh chiếm lại Nghệ An. Tháng 7-1408, Đặng Tất mang quân vào đánh Tân Bình, phá tan quân Thế Căng ở cửa Nhật Lệ, bắt giết Căng và cháu là Đống Cao. Quân Hậu Trần làm chủ từ Nghệ An tới Thuận Hoá. Cuối năm 1408, Giản Định lệnh Đặng Tất điều động quân ở các lộ Thuận Hóa, Tân Bình, Nghệ An, Diễn Châu và Thanh Hóa, tiến ra đánh thành Đông Đô. Sau đó, Đặng Tất là người trực tiếp chỉ huy trận đánh ở thành Bô Cô (Ý Yên, Nam Định), diệt hàng vạn quân Minh, khiến giặc kinh sợ, tạo thế và lực cho quân nhà Trần. Đầu năm 1409, Giản Định Đế nghe lời nịnh thần giết chết Đặng Tất. Thi hài Đặng Tất được an táng ở làng Thế Vinh, huyện Sĩ Vang, ngoại thành Hóa Châu (nay là xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, Thừa Thiên - Huế).
Năm 1428, Lê Lợi sau khi đánh xong quân Minh, ban chiếu cho ông và con trai là Đặng Dung tám chữ vàng: “Tiết liệt cương trung - Trung thần hiếu tử”, truy phong Đặng Tất làm Đại quốc công, Khuông quốc đại vương Thượng đẳng tôn thần. Ngày nay tại nhiều địa phương trên cả nước đều có phố mang tên Đặng Tất./.
Viết Dư
