Được hình thành cách đây gần 10 thế kỷ do ông tổ nghề Ninh Hữu Hưng - một người thợ nổi tiếng đã được trọng dụng ở cả hai triều đại Đinh - Lê truyền dạy cho nhân dân địa phương, nghề mộc truyền thống ở La Xuyên, xã Yên Ninh (Ý Yên), mà đỉnh cao là nghệ thuật chạm khắc, đã đạt đến độ hoàn hảo mang đặc trưng của nghệ thuật chạm khắc cung đình. Nhiều nghệ nhân làng nghề đã được tiến cử tham gia xây dựng cố đô Hoa Lư, kinh đô Thăng Long, kinh thành Huế và nhiều đình, đền, chùa, miếu, lăng, phủ ở mọi miền đất nước. Tinh hoa của làng nghề cho đến nay còn được lưu giữ và phát triển với những sản phẩm phong phú như: sập gụ, tủ chè, đồ vật trang trí nội thất đến đồ thờ cúng, cuốn thư, hoành phi, câu đối, đại tự… được chạm khắc khéo léo, tinh xảo. Tuy nhiên, khi tham gia thương trường hiện đại, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất của làng nghề phải rất vất vả trong “cuộc chiến” chống lại việc bị các cơ sở khác lợi dụng uy tín thương hiệu làng nghề, làm giả, làm nhái… gây thiệt hại không nhỏ đến kinh tế và danh tiếng làng nghề. Một trong những nguyên nhân cốt lõi là đặc trưng đồ gỗ La Xuyên chưa được “tiêu chuẩn hóa” để người tiêu dùng có thể tự đánh giá, phân biệt với hàng giả mà chỉ có người trong nghề; trong khi việc nhái mẫu mã, công nghệ ngày càng tinh vi. Với mong muốn xây dựng thương hiệu cho sản phẩm đồ gỗ của xã Yên Ninh nhằm nâng cao giá trị kinh tế, đảm bảo phát triển bền vững cho làng nghề, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho người thợ thủ công của địa phương, Sở KH và CN đã thực hiện dự án "Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận (NHCN) La Xuyên dùng cho sản phẩm làm từ gỗ của xã Yên Ninh, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định” qua chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ. Trung tâm Phát triển doanh nghiệp nông thôn Việt (VietED) (TP Hà Nội) là đơn vị trực tiếp hỗ trợ UBND, người dân xã Yên Ninh thực hiện dự án.
 |
| Sản xuất sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ tại thôn La xuyên, xã Yên Ninh. |
Với mục tiêu xây dựng một thương hiệu mạnh cho sản phẩm đồ gỗ La Xuyên, nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm mang NHCN..., dự án được thực hiện theo nguyên tắc: Sử dụng công cụ sở hữu trí tuệ phục vụ việc phát triển bền vững kinh tế - xã hội của địa phương; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho cộng đồng các hộ sản xuất gỗ mỹ nghệ của xã Yên Ninh trong việc sử dụng NHCN. UBND xã Yên Ninh là đại diện pháp lý cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm làm từ gỗ của xã đứng tên đăng ký NHCN "La Xuyên". VietED đã tiến hành các bước điều tra, khảo sát, thu thập thông tin về lịch sử làng nghề; đánh giá đặc trưng của sản phẩm gỗ La Xuyên cũng như các yếu tố liên quan đến chất lượng sản phẩm, thị trường tiêu thụ và các yếu tố xã hội khác nhằm xác định khả năng, sự cần thiết và hình thức bảo hộ đối với NHCN. Đồng thời xây dựng thiết kế, lựa chọn mẫu NHCN để đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Xây dựng Quy chế sử dụng NHCN “La Xuyên” và hệ thống công cụ để quản lý NHCN... Các thiết chế liên quan đến NHCN phải hàm chứa đầy đủ các dấu hiệu nhận biết thể hiện tính đặc trưng của sản phẩm, địa danh nơi sản xuất và bảo đảm quyền sử dụng NHCN hợp pháp của các cá nhân, tổ chức sản xuất và kinh doanh sản phẩm gỗ của xã Yên Ninh; chống lại các hành vi làm nhái, làm giả, sử dụng trái phép NHCN; bảo đảm sản phẩm mang NHCN khi tiêu thụ trên thị trường đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng theo quy định của pháp luật. Tổ chức tập huấn cho những người làm công tác quản lý, vận hành NHCN và các hộ gia đình sản xuất, kinh doanh gỗ mỹ nghệ về cơ chế, mô hình, các quy trình quản lý NHCN; quyền hạn, trách nhiệm và lợi ích của các thành viên tham gia mô hình quản lý; vai trò, ý nghĩa của việc xây dựng, quản lý và khai thác NHCN; phương thức khai thác giá trị thương mại của sản phẩm cũng như trách nhiệm của các thành viên trong việc duy trì hệ thống quản lý vận hành NHCN hiệu quả; giám sát việc chấp hành Quy chế quản lý việc sử dụng NHCN của người dân địa phương thông qua việc kiểm tra chất lượng của các sản phẩm làm từ gỗ của xã Yên Ninh đang lưu thông trên thị trường; kiểm tra đột xuất, định kỳ quy trình sản xuất, chế tác và tiêu thụ sản phẩm.
Song song với việc thực hiện các quy trình xây dựng NHCN, VietED đã xây dựng phương án khai thác NHCN “La Xuyên” thông qua việc quảng bá, khai thác giá trị NHCN và xây dựng kênh phân phối tiêu thụ sản phẩm. Ngay trong tháng 10-2014, VietED đã hỗ trợ đưa sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ mang NHCN “La Xuyên” giới thiệu tại Hội chợ “Tự hào hàng Việt Nam chất lượng cao và các sản phẩm truyền thống” năm 2014 do Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam tổ chức tại Hà Nội. Ngay tại hội chợ, các sản phẩm mang NHCN “La Xuyên” đã thu hút sự quan tâm của hàng nghìn lượt khách hàng trong và ngoài nước. Nhiều hợp đồng kinh tế, biên bản ghi nhớ hợp tác thương mại đã được ký kết ngay sau các chương trình quảng bá sản phẩm tại hội chợ. Đây là cơ hội để sản phẩm mang NHCN “La Xuyên” sánh vai cùng gần 300 sản phẩm mang thương hiệu mạnh quảng bá chất lượng sản phẩm, kích cầu tiêu dùng và tiếp cận với các kênh tiêu thụ hiện đại. Thời gian tới, VietED tiếp tục xây dựng các chương trình quảng cáo, giới thiệu về các sản phẩm gỗ La Xuyên trên các phương tiện thông tin đại chúng để sản phẩm được đông đảo người tiêu dùng đón nhận cũng như hỗ trợ Ban quản lý NHCN “La Xuyên” phát hiện kịp thời những hành vi gian lận thương mại làm mất uy tín thương hiệu đồ gỗ La Xuyên của xã Yên Ninh trên thị trường.
Dự án "Xây dựng, quản lý và phát triển NHCN La Xuyên dùng cho sản phẩm làm từ gỗ của xã Yên Ninh, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định” do Trung tâm Phát triển doanh nghiệp nông thôn Việt chủ trì thực hiện đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của chính quyền xã, Hiệp hội Doanh nghiệp gỗ mỹ nghệ La Xuyên, Hiệp hội các làng nghề gỗ mỹ nghệ Việt Nam và nhân dân trong xã bởi dự án không chỉ giúp người dân xã Yên Ninh bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa làng nghề mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm gỗ mỹ nghệ Yên Ninh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời khẳng định quyền được pháp luật bảo hộ khi tham gia các giao dịch thương mại của sản phẩm mộc mỹ nghệ La Xuyên, xã Yên Ninh. Đây là những yếu tố thuận lợi bảo đảm cho dự án sẽ đạt mục tiêu đề ra, sản phẩm gỗ mỹ nghệ La Xuyên được cấp NHCN trong năm tới 2015./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
