Những mâu thuẫn trong vấn đề tái thiết đất nước Xi-ri sau chiến tranh đang tiếp tục thu hút sự quan tâm của dư luận quốc tế.
 |
| Cảnh hoang tàn ở Xi-ri do chiến tranh. Ảnh: HASSAN AMMAR |
Trong bối cảnh quân đội Xi-ri đang nỗ lực ổn định tình hình và cuộc nội chiến kéo dài 7 năm tại Xi-ri đang dần đến hồi kết, cộng đồng quốc tế bắt đầu kế hoạch tái thiết cho quốc gia Trung Đông này. Tuy nhiên, mâu thuẫn lại nổi lên giữa Nga và các nước phương Tây, khi phương Tây tuyên bố viện trợ nhưng có thể kèm theo các điều kiện chính trị.
Sau 7 năm chiến tranh, Xi-ri đã bị thiệt hại thảm khốc và cần xây dựng lại rất nhiều. Thực tế thì vấn đề tái thiết ở Xi-ri đã được Nga và Xi-ri thực hiện từ năm 2016. Nó được bàn luận rộng hơn ở cấp độ khu vực, quốc tế kể từ cuối năm 2017 nhất là trong những tuần vừa qua.
Nhưng “cậu chuyện này” lại không đơn giản bởi rất nhiều lý do liên quan tới lợi ích, quyền lợi và ảnh hưởng của các bên khi bỏ tiền ra tài trợ cho Xi-ri kể cả là viện trợ nhân đạo.
Tái thiết Xi-ri được ví như một “miếng bánh” mà ai cũng muốn. Thực tế thì từ nhiều năm qua, Nga - nước vừa là đồng minh, vừa là bảo trợ cho chính quyền Xi-ri đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác kinh tế, cả trong tái thiết. Chính quyền Xi-ri cho biết, khoảng 158 Cty khổng lồ của Nga đã đạt được hợp đồng trong các lĩnh vực xây dựng, sân bay, bến cảng, dầu và nông nghiệp, địa chất, khai thác dầu. Đã có các giao dịch lên tới 850 triệu euro. Ngay cả I-ran, một đồng minh của Nga ở Xi-ri cũng bị loại bỏ khỏi thị trường tái thiết.
Một quan chức ngoại giao I-ran thừa nhận đúng là Tê-hê-ran và Mát-xcơ-va là những người ủng hộ cơ bản của chế độ Xi-ri và gặp nhau trong vấn đề này, nhưng đằng sau đó là một xung đột lợi ích.
Một kế hoạch tái thiết Xi-ri thời kỳ hậu chiến cần rất nhiều vốn và đòi hỏi sự hỗ trợ của các quốc gia thành viên khác của cộng đồng quốc tế chứ không chỉ riêng Nga hay I-ran và Trung Quốc. Nhưng kế hoạch này đang tiếp tục chia rẽ các cường quốc liên quan. Tổng thống Nga đã kêu gọi cộng đồng quốc tế đóng góp vào việc tái thiết Xi-ri và hy vọng LHQ, các tổ chức quốc tế khác, không chỉ bằng lời, nhưng qua hành động của mình để chứng minh sự đóng góp của mình cho công cuộc tái thiết một cách nhanh chóng Xi-ri.
Phó đại sứ Nga tại LHQ Đờ-mi-tri Pô-ly-an-xky, phản đối việc tái thiết liên kết với chính trị. Còn Tổng thống Xi-ri Ba-sa An Át-xát nhiều lần tuyên bố rằng Xi-ri có đủ sức mạnh để xây dựng lại và phương Tây sẽ không tham gia vào việc tái thiết Xi-ri.
Nhưng việc các nước phương Tây và ngay cả Mỹ đều ra điều kiện để đổi lấy sự hỗ trợ tái thiết. Trong cuộc họp của Hội đồng Bảo an mới đây, Đại sứ Pháp tại LHQ, Phrăng-xít Đờ-lát nói rằng “Liên minh châu Âu sẽ không tham gia xây dựng lại Xi-ri trừ khi một quá trình chuyển đổi chính trị được thực hiện hiệu quả - với các quy trình hiến pháp mới và bầu cử đáng tin cậy”.
Như chúng ta đều biết, chiến tranh kéo dài hơn 7 năm qua đã biến Xi-ri thành một đống đổ nát. Thành phố A-lép-pô còn được gợi nhớ đến sự tàn phá của Thế chiến II. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, xung đột và chiến tranh đã phá hủy 20% nhà ở, hơn 470 nghìn người thiệt mạng và hơn một nửa dân số trở thành những người tị nạn.
Hàng nghìn cơ sở công nghiệp đã bị phá hủy bởi chiến tranh. Công cuộc tái thiết đất nước này cần khoảng từ 200 tỷ đến 400 tỷ USD và kéo dài ít nhất 15 năm. 69% người Xi-ri sống trong tình trạng nghèo cùng cực, hơn 13 triệu người cần sự trợ giúp nhân đạo và 6,5 triệu người bị đói lương thực.
Theo các chuyên gia, những tổn thất này đòi hỏi lượng lớn tiền mặt trong khi các đồng minh của Xi-ri khó đóng góp đủ mà cần tài trợ từ các nước phương Tây dù Tổng thống Ba-sa An Át-xát tuyên bố rằng Nga sẽ trở thành một người tham gia chính trong quá trình tái thiết Xi-ri và nhấn mạnh rằng việc tái thiết ở Xi-ri yếu tố con người là quan trọng trước khi nói tới yếu tố tài chính.
Ông Át-xát cho rằng “người dân Xi-ri có khả năng tài chính, hầu hết các nguồn vốn có thể không có sẵn ở Xi-ri và thậm chí cả bên ngoài Xi-ri, nhưng có vốn chờ đợi khi bắt đầu xây dựng lại để bắt đầu đầu tư”. Về nguồn lực bên ngoài, Tổng thống Át-xát nói rằng “các quốc gia thân thiện có khả năng và có mong muốn cùng Xi-ri tái thiết để có lợi cho họ và để tận dụng lợi thế của Xi-ri”.
Khi kế hoạch tái thiết Xi-ri chưa thể triển khai thì không chỉ khủng hoảng nhân đạo, thiếu các dịch vụ y tế, giáo dục, điện nước, chết chóc mà mảnh đất này sẽ là nơi khủng bố lan rộng, bạo lực và xung đột bùng phát. Xi-ri tiếp tục chìm trong hỗn loạn và có thể tái chiến. Sự đau khổ của người Xi-ri sẽ được mở rộng. Những người tị nạn sẽ gõ cửa châu Âu.
Với những gì đạt được hiện nay thì dư luận cho rằng, khả năng leo thang xung đột ác liệt hay tái chiến ở Xi-ri là khó xảy ra. Nhưng tiến trình hòa bình ở Xi-ri còn rất khó khăn. Theo các chuyên gia, Tổng thống Ba-sa An Át-xát đang chiến thắng trong cuộc chiến 7 năm trên chiến trường, nhưng Mỹ, châu Âu và một số nước A-rập đang tăng áp lực lên mặt trận kinh tế. Kế hoạch của họ để ngăn chặn viện trợ và đầu tư khiến cho kế hoạch tái thiết của ông Át-xát và các đồng minh sẽ thất bại và kể cả khả năng ngăn cản người dân thường xây dựng lại cuộc sống của họ. Một quan chức Mỹ nói rằng Oa-sinh-tơn sẽ “ngăn cản” thương mại quốc tế, hợp tác và bình thường hóa với Đa-mát cho đến khi ông An Át-xát “mất quyền lực”.
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, chính quyền Xi-ri chưa nỗ lực cho tiến trình hòa bình để chấm dứt xung đột. Đó là chưa kể tới những mẫu thuẩn trong chính sách của Nga, I-ran, Mỹ, Ít-xra-en và một số nước A-rập về Xi-ri./.
Theo VOV
