Những năm qua, Bảo tàng tỉnh đã tiếp nhận nhiều tài liệu, hiện vật đa dạng về loại hình, chất liệu, niên đại bao hàm giá trị về lịch sử, văn hóa, khoa học, nghệ thuật do các tổ chức, cá nhân hiến tặng. Các tài liệu, hiện vật đã được bảo tồn, phát huy giá trị, góp phần làm rõ nhiều sự kiện lịch sử, giáo dục truyền thống, quảng bá các giá trị di sản văn hóa tới công chúng.
 |
| Cán bộ Phòng kho bảo quản (Bảo tàng tỉnh) thực hiện việc bàn giao hiện vật. |
Đồng chí Nguyễn Văn Thư, Giám đốc Bảo tàng tỉnh cho biết: Do nguồn kinh phí hằng năm của Bảo tàng dành cho sưu tầm tài liệu, hiện vật có hạn nên việc mua các hiện vật, bộ sưu tập quý hiếm, độc đáo là bài toán khó. Việc xã hội hoá các hoạt động văn hoá, trong đó có phong trào sưu tầm, hiến tặng tài liệu, hiện vật để trưng bày, tuyên truyền, giới thiệu về di sản văn hoá đã góp phần khơi dậy ý thức trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân đối với công tác bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hoá vật thể, phi vật thể. Để tạo môi trường hoạt động lành mạnh cho những người yêu thích cổ vật, Bảo tàng tỉnh đã tham mưu với UBND tỉnh và Sở VH và TT (nay là Sở VH, TT và DL) ban hành Quyết định thành lập Hội Cổ vật Thiên Trường (năm 2004) và Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật tỉnh. Bảo tàng tỉnh đã phối hợp với Hội Cổ vật Thiên Trường và Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật tỉnh thực hiện thành công nhiều hoạt động như: đăng ký, giám định, trưng bày và hiến tặng tài liệu, hiện vật. Hằng năm, vào ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch, Bảo tàng tỉnh phối hợp với Hội Cổ vật Thiên Trường và Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật tỉnh tổ chức trưng bày giới thiệu di sản văn hóa thông qua các sưu tập hiện vật tiêu biểu của các hội viên, các nhà sưu tầm tư nhân khu vực đồng bằng sông Hồng. Tham gia sự kiện có nhiều tập thể, cá nhân tự nguyện hiến tặng các tài liệu, hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh. Hưởng ứng phong trào hiến tặng cổ vật cho Nhà nước, đến nay các hội viên của Hội Cổ vật Thiên Trường đã hiến tặng trên 700 cổ vật cho Bảo tàng tỉnh và các Bảo tàng tỉnh Ninh Bình, Thanh Hoá, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam... Trong đó có nhiều bộ sưu tập quý như: Đồ đồng, đồ đất cổ thời kỳ văn hoá Đông Sơn, 1 trống đồng cỡ lớn thuộc loại cổ vật quý hiếm và các loại gốm cổ Việt Nam thuộc các triều đại Lý, Trần, Lê, Mạc, Nguyễn cùng các loại đồ cổ của nước ngoài. Ông Trần Văn Hinh, Chủ tịch Hội Cổ vật Thiên Trường đã tặng gần 100 cổ vật cho Bảo tàng tỉnh, trong đó có chiếc chum thời Trần thế kỷ XIII cao 62cm đắp nổi cá, trang trí hoa cúc tinh tế và nhiều cổ vật hoa văn lá đề, rồng phượng, gạch đất nung thời Lý... Ông Trần Cao Tường, hội viên Hội Cổ vật Thiên Trường tặng Bảo tàng tỉnh 32 cổ vật ở nhiều thể loại, chất liệu và niên đại khác nhau, bao gồm: 17 thanh kiếm chất liệu sắt thời Tây Sơn; 1 pho tượng Phật thiên thủ thiên nhãn, chất liệu gỗ sơn son thếp vàng thời Hậu Lê; 1 đỉnh hương chất liệu đồng thời Nguyễn; 1 vòng tràng hạt thủy tinh nhiều màu sắc của văn hóa Chăm Pa và 12 chiếc rìu Bôn thời đồ đá tiền sử. Trong 10 năm qua, Bảo tàng tỉnh đã tổ chức tiếp nhận hơn 20 đợt hiến tặng của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh với gần 2.500 tài liệu, hiện vật, hơn 1.000 đầu sách nghiên cứu về di sản văn hóa phi vật thể. Tiêu biểu như các đợt tiếp nhận tài liệu, hiện vật liên quan tới tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ ở phủ Tiên Hương và Vân Cát; bộ sưu tập gốm Óc Eo do Câu lạc bộ cổ vật Nam Bộ hiến tặng; nhóm hiện vật của TS Phạm Quốc Quân, PGS. TS Nguyễn Thanh Nam, nhà sưu tầm cổ vật Trần Cao Tường; 1.000 tài liệu sách do Chi hội Văn nghệ dân gian tỉnh hiến tặng... Đặc biệt, cuối năm 2017, ông Vũ Đình Lưu, chủ sở hữu Bảo tàng Kỷ vật chiến tranh đã hiến tặng và bàn giao cho Bảo tàng tỉnh hơn 1.400 tài liệu, hiện vật gồm: nhóm hiện vật quân trang, quân dụng của bộ đội; nhóm hiện vật vũ khí, khí tài; nhóm hiện vật chiến lợi phẩm; nhóm kỷ vật của quân nhân, gia đình người lính, nhóm hiện vật thời bao cấp. Trong số nhiều tài liệu, hiện vật được ông Vũ Đình Lưu hiến tặng Bảo tàng tỉnh, chiếc lọ số hiệu SĐK 5521/SS: 2460 là kỷ vật của Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Tạ Thị Uôn ở xã Trung Thành (Vụ Bản) gắn với câu chuyện cảm động. Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Tạ Thị Uôn có 3 người con trai, sau khi 2 người anh hy sinh, người con trai út của mẹ đã xung phong lên đường để trả nợ nước, thù nhà. Từ ngày anh lên đường, mỗi ngày mẹ bỏ vào hũ sành 1 hạt đậu xanh để vơi đi niềm thương nhớ con và cầu mong con chiến thắng trở về. Nhưng khi chiến tranh kết thúc cũng là lúc mẹ nhận được tờ giấy báo tử thứ 3. Cựu chiến binh Vũ Đình Lưu tâm sự: Hiện nay ông đã tuổi cao, sức yếu; số hiện vật sưu tầm được nhiều trong khi không gian trưng bày chật hẹp, không đảm bảo các điều kiện bảo quản, duy trì việc trưng bày. Do vậy ông hiến tặng toàn bộ số hiện vật trên cho Bảo tàng tỉnh Nam Định để phát huy hiệu quả trưng bày phục vụ công tác giáo dục truyền thống. Việc tiếp nhận tài liệu, hiện vật từ các tổ chức, cá nhân được Bảo tàng tỉnh tiến hành theo đúng quy trình, sau đó tiến hành thẩm định, bổ sung thông tin nhằm làm rõ nguồn gốc, giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học. Các tài liệu, hiện vật được hiến tặng được tư liệu hóa theo đúng nguyên tắc bảo tàng, được phân loại hiện vật theo chất liệu, niên đại...; trên cơ sở đó thành lập các sưu tập hiện vật hoặc các chuyên đề đặc trưng để trưng bày và nhập kho cơ sở… Để phát huy giá trị các tài liệu, hiện vật được tiếp nhận, hoạt động trưng bày của Bảo tàng tỉnh luôn được đổi mới góp phần đưa các giá trị di sản đến với đông đảo công chúng. Ngoài tổ chức giao lưu trưng bày cổ vật đầu xuân vào ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch, Bảo tàng tỉnh còn phối hợp với nhiều tổ chức, cá nhân tổ chức triển lãm các chuyên đề nhân dịp những ngày kỷ niệm. Sắp tới, nhân dịp kỷ niệm 74 năm Ngày thành lập Quân đội nhân Việt Nam (22-12-2018), Bảo tàng tỉnh sẽ trưng bày chuyên đề “Những kỷ vật đi cùng năm tháng” gồm các hiện vật do ông Vũ Đình Lưu hiến tặng. Nội dung trưng bày được chia thành 3 phần: Những kỷ vật kháng chiến thời kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Những kỷ vật thời bao cấp (1976-1986). Tôn vinh hoạt động của Bảo tàng Kỷ vật chiến tranh (2007-2017).
Những tài liệu, hiện vật các tổ chức, cá nhân hiến tặng cho Bảo tàng tỉnh được bảo tồn, phát huy đã góp phần hạn chế tình trạng “chảy máu” cổ vật, đồng thời thông qua các hoạt động trải nghiệm tham quan của các trường học tại bảo tàng các tài liệu, hiện vật sẽ giúp các em bồi đắp thêm kiến thức lịch sử, lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, đạo đức, lối sống. Với những điều kiện thuận lợi mới, Bảo tàng tỉnh sẽ tiếp tục thực hiện tốt các chức năng nhiệm vụ của một bảo tàng cấp tỉnh có vị thế trung tâm khu vực, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, tham quan học tập của công chúng./.
Bài và ảnh: Viết Dư
