Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ kính yêu của dân tộc luôn là nguồn cảm hứng cho các văn nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật. Trong các giai đoạn cách mạng, Hội VHNT tỉnh luôn khích lệ, động viên hội viên tham gia sáng tạo những tác phẩm VHNT về hình tượng Bác Hồ. Đến nay, ở 7 bộ môn nghệ thuật, các hội viên Hội VHNT tỉnh đã sáng tác hàng trăm tác phẩm về hình tượng Bác Hồ.
Ở bộ môn mỹ thuật, họa sĩ Dương Đức Điện là một trong các tác giả thành công về hình tượng Bác Hồ. Trong suốt cuộc đời sáng tác, ông đã vẽ hàng trăm tranh cổ động tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị; trong đó nổi bật là các tác phẩm chân dung Bác Hồ trên nhiều chất liệu như: bột màu trên pa-nô khổ lớn, bột màu trên giấy, sơn dầu trên toan, khắc tổng hợp, ghép gốm màu. Trong số hàng chục bức vẽ về Bác Hồ, họa sĩ Dương Đức Điện tâm đắc với những tác phẩm: “Bác Hồ vẫn bên chúng ta” (1967), tranh chân dung khổ lớn về Bác Hồ (1975), “Bác Hồ thăm Nhà máy Dệt” (1984), tranh gốm màu Bác Hồ (2000), “Bác Hồ thăm nhà trẻ Nhà máy Dệt” (2003) và chân dung Bác Hồ (2004)... “Bác Hồ vẫn bên chúng ta” là một trong những tác phẩm làm nên tên tuổi của họa sĩ Dương Đức Điện. Tác phẩm vẽ năm 1967 được dựng ở Ngã tư Cửa Đông (TP Nam Định). Đây là thời điểm Thành phố Nam Định liên tục bị máy bay Mỹ đánh phá, nhân dân phải sơ tán ra các vùng ngoại ô. Khi quay trở về, nhiều người đều ngỡ ngàng và trong tâm hồn như cảm thấy có Bác Hồ với niềm tin vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Cùng với khẩu hiệu “Bác Hồ vẫn bên chúng ta”, tác phẩm đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần chiến đấu, sản xuất của nhân dân Thành phố Nam Định.
 |
| Tác phẩm tranh sơn dầu “Bác Hồ về thăm Nhà máy Dệt” của họa sĩ Vũ Minh. |
Họa sĩ Vũ Minh từng là lính trinh sát kỹ thuật (Tổng cục II - Bộ Quốc phòng) từ năm 1963-1976, sau đó về công tác ở Nhà máy Liên hợp Dệt Nam Định từ 1976 đến 1980. Với tình cảm thiêng liêng dành cho vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc, họa sĩ Vũ Minh đã vẽ các bức tranh về Bác Hồ trên các chất liệu bột màu và sơn dầu, tiêu biểu như các tác phẩm: “Người công dân số một” (1998), “Bác Hồ về thăm Nhà máy Dệt” (2005), “Bác Hồ thăm Bảo tàng Dệt” (2010)... Bức tranh cổ động “Người công dân số một” vẽ bằng chất liệu bột màu với nhân vật chính là Bác Hồ đang bỏ phiếu trong ngày bầu cử toàn quốc. Tác phẩm “Bác Hồ về thăm Nhà máy Dệt” được họa sĩ Vũ Minh vẽ trên chất liệu sơn dầu được treo tại Triển lãm Mỹ thuật Đồng bằng sông Hồng năm 2005. Tác phẩm tái hiện hình ảnh Bác Hồ trong trang phục giản dị quen thuộc đang xem những tấm vải chuẩn bị gửi đi vì đồng bào miền Nam ruột thịt; xung quanh là những công nhân nở nụ cười trên môi, thể hiện niềm tự hào khi được gặp Bác và niềm vui trong lao động sản xuất. Tác phẩm “Bác Hồ về thăm Bảo tàng Dệt” được họa sĩ Vũ Minh tối giản với hình ảnh chủ đạo là Bác đang xem tư liệu trưng bày, điểm nhấn là lá cờ Đảng in dòng chữ “Đảng Cộng sản Đông Dương”, phía sau là hình ảnh 2 công nhân dệt đang hướng mắt về phía Bác Hồ với sự ngưỡng vọng. Do không được gặp trực tiếp Bác Hồ nên trong quá trình thực hiện vẽ, họa sĩ Vũ Minh đã tìm đọc tài liệu về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác để có cảm xúc thể hiện chân dung vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
Ở bộ môn âm nhạc, nhiều tác giả như: NSƯT Đức Miên, NSƯT Kiều Dư, nhạc sĩ Ngọc Hùng, nhạc sĩ Trọng Dự... đã sáng tác các tác phẩm ca ngợi Bác Hồ và chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. NSƯT Kiều Dư cho biết: Cuộc đời và sự nghiệp của Bác đã in sâu vào trái tim, khối óc của mỗi người dân Việt Nam và nhân loại. Sáng tác các tác phẩm lấy cảm hứng từ Bác Hồ đòi hỏi người nghệ sĩ không chỉ hiểu biết sự nghiệp đấu tranh đầy gian khổ, vẻ vang của Đảng, của dân tộc ta, mà đòi hỏi nghệ sĩ phải hiểu biết và rung cảm sâu sắc với sự nghiệp của Hồ Chủ tịch, những tình cảm lớn lao và phong thái, đạo đức của Người. Điều đặc biệt trong các sáng tác của NSƯT Kiều Dư là những lời dạy của Bác ở các ngành nghề, lĩnh vực đều khéo léo được lồng vào các tác phẩm âm nhạc và trở thành tư tưởng chủ đạo trong một số tác phẩm tiêu biểu của ông như: “70 năm kết đài hoa dâng Bác”, “Đài hoa chiến công”... Tác phẩm hát văn “70 năm kết đài hoa dâng Bác” ca ngợi truyền thống 70 năm CAND; trong đó những ca từ đẹp đều vận dụng lời dạy của Bác Hồ với người chiến sĩ CAND như: “Trái tim tuyệt đối trung thành/Kính trọng, lễ phép toàn ngành giữ nghiêm... Với công việc phải tận lòng tận sức/Với kẻ thù phải cương quyết khéo khôn...”. Nhạc sĩ Trọng Dự (74 tuổi) là một trong những tác giả có nhiều tác phẩm ấn tượng về đề tài Bác Hồ, tiêu biểu như bài hát “Người công dân vĩ đại” và tập ca khúc “Mẹ em kể chuyện Bác Hồ” gồm 11 bài hát thiếu nhi… Tập ca khúc “Mẹ em kể chuyện Bác Hồ” có các bài: “Tuổi thơ bay xa” đạt giải A cuộc thi Hoa phượng đỏ toàn quốc năm 1984, “Bông hoa tình bạn” đạt giải B cuộc thi Hoa phượng đỏ toàn quốc năm 1985. Ở bộ môn sân khấu, đạo diễn, NSƯT Trịnh Quang Khanh có chùm 4 kịch ngắn: “Lời Bác dặn”, “Bác ra thăm đồng”, “Một lần ở bên Người”, “Các chú đừng quên” đã được tặng giải A toàn tỉnh, giải C toàn quốc Cuộc vận động sáng tác, quảng bá các tác phẩm VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đợt I (2011-2013), chùm kịch bản văn học “Bác giữa đời thường”, “Vì dân” đạt giải B đợt II (2013-2015) Cuộc vận động sáng tác, quảng bá VHNT, báo chí về chủ đề học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của tỉnh. Khi viết về Bác Hồ, NSƯT Trịnh Quang Khanh đều đưa vào tác phẩm của mình những sự kiện có thật về Bác. Cả 4 tác phẩm kịch có đề tài về Bác Hồ đều toát lên chất ký sự để các tuyến kịch phát triển hợp lý, tạo nên sức hấp dẫn mà vẫn đảm bảo tính chân thực của sự kiện. Trong kịch ngắn, lời thoại là yếu tố quan trọng, tác giả Trịnh Quang Khanh đã tận dụng yếu tố này để người xem dễ dàng nhận biết tình cảm của Bác với nhân dân. Tác giả Giang Phong với tập kịch bản sân khấu: “Quê nghèo đón Bác” gồm 12 kịch ngắn đoạt giải A toàn tỉnh, giải B toàn quốc đợt II Cuộc vận động sáng tác, quảng bá VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đã để lại nhiều dấu ấn về hình tượng, nhân cách cao đẹp của Bác Hồ. Tác phẩm đã được dàn dựng, phát trên sóng VTV1, Đài Truyền hình Việt Nam…
Ở bộ môn Văn xuôi, tác giả Nguyễn Đức Hòe có tác phẩm kịch truyền thanh “Sự giản dị của Bác” đoạt giải Khuyến khích của tỉnh (đợt II) (2013-2015) Cuộc vận động sáng tác, quảng bá các tác phẩm VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Nội dung tác phẩm kể chuyện Bác đến thăm một đơn vị quân đội, đường lầy lội nên đơn vị chuẩn bị võng để đón Bác. Nhưng bất ngờ Bác đi theo đường khác. Đến nơi thấy trời mưa mà tất cả chiến sĩ đứng đón, Bác nhẹ nhàng nói “Bác có phải là quan là vua đâu mà đón Bác!”. Khi nhà bếp của đơn vị làm nhiều món ăn, Bác nói: “Bác đến đây để thăm các cô chú chứ không phải để ăn, các cô chú hãy tiết kiệm để ủng hộ đồng bào miền Nam…”. Tất cả các chi tiết trong tác phẩm đều toát lên vẻ đẹp giản dị trong lối sống, nhân cách cao đẹp của Người.
Ở bộ môn thơ, các tác giả Phạm Trọng Thanh, Trần Thị Nhật Tân, Bình Thanh, Nguyễn Thấn, Nguyễn Hồng Vinh, Trần Văn Lợi... đều có nhiều tác phẩm viết về Bác Hồ. Trần Văn Lợi có chùm thơ mang tên “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” gồm 11 bài thơ đoạt giải B (đợt I) Cuộc vận động sáng tác, quảng bá các tác phẩm VHNT, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” của tỉnh. Chùm thơ ca ngợi tấm gương đạo đức của Bác và tình cảm của các tầng lớp nhân dân đối với Bác; tiêu biểu là các bài thơ: “Ngôi nhà Bác ở”, “Đường cứu nước”, “Trồng cây càng nhớ lời Người”, “Ảnh Bác trong mọi nhà”...
Hình tượng Bác Hồ trong sáng tác thể hiện tình cảm, lòng tôn kính của các văn nghệ sĩ Nam Định đối với vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc - danh nhân văn hóa thế giới. Hình tượng của Bác mãi lan tỏa, tạo sức mạnh nội lực cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước./.
Bài và ảnh: Viết Dư
