Sau biết bao thăng trầm, thay đổi, làng Chùa tự hào còn giữ được năm chiếc giếng đá có tuổi đời hàng mấy trăm năm. Các cụ bô lão trong làng vẫn thường kể cho con cháu nghe về dịp nhà vua vi hành đến làng Chùa xem dân chúng làm ăn đã cảm tác làm bài thơ ca ngợi cảnh sắc của làng, trong đó từng ví năm chiếc giếng như năm vì sao từ trên trời sa xuống. Lớn nhất và đẹp nhất là chiếc giếng nằm ngay đầu làng, trước mặt ngôi chùa cổ kính, từng đi vào câu ca truyền tụng trong dân làng: “Giếng làng Chùa vừa trong vừa mát/ Đường làng Chùa lắm cát dễ đi”. Lòng giếng sâu thẳm, nước trong vắt nhìn thấu cả đáy, soi bóng mây trời và sum suê bóng đa, bóng muỗm. Thành giếng được lát bằng những phiến đá xanh vuông vức, nhẵn thín. Hai con rồng cuộn mình chầu hai bên bậc đá dẫn lối lên, xuống làm cho giếng làng thêm kỳ vĩ. Mùa này, hoa súng nở tím hồng mặt giếng. Giữa tiết thu se lạnh, thỉnh thoảng chỉ thấy vài chú cá nhởn nhơ bơi lội hoặc một chiếc lá vàng rụng xuống, làm xao động mặt nước phẳng như gương. Bây giờ cả làng Chùa đã dùng nước máy trong sinh hoạt hằng ngày. Nhưng giếng làng vẫn còn đó, như mảnh tâm hồn trong trẻo, gợi nhớ về xưa cũ. Mấy chục năm rồi mà trong ký ức các cụ cao tuổi như mới vừa hôm qua, ấy là thuở cả làng chỉ có nguồn nước sạch chủ yếu ở năm cái giếng. Vất vả, thiếu thốn mà vui, bởi giếng làng là nơi tụ tập đông đủ mọi già trẻ, trai gái trong làng. Sáng sớm, các bà, các cô đã tíu tít rủ nhau ra giếng gánh nước về đổ vào chum, vại. Tiếng cười, tiếng nói rộn rã thềm giếng.
 |
| Ảnh: Internet |
Những thùng nước mát lạnh sóng sánh theo bước chân người tỏa về mỗi nhà. Trưa “tháng tám nắng rám trái bòng”, lũ trẻ làng Chùa lại ra giếng làng, tận hưởng không khí trong lành và hương thơm ngào ngạt từ cây thị đang mùa quả chín. Ngày tuần, nhà chùa hái thị thắp hương lễ Phật, lũ trẻ bao giờ cũng chờ đợi xin bằng được mấy quả thị tròn vo, thơm nức. Buổi chiều dịu mát, các cụ ông kê mấy bàn cờ tướng ra dưới bóng cây cổ thụ bên bờ giếng, say sưa với những thế cờ hay. Bọn trẻ sau khi nô đùa thỏa thích hoặc sau mỗi buổi chăn trâu, thả diều về đều ra giếng kéo những gầu nước trong vắt mát lịm, uống cho thoả cơn khát. Mấy cô thôn nữ múc nước giếng nhẹ nhàng đổ vào những chiếc chậu đồng, pha nước bồ kết, hương nhu, lá sả để gội đầu làm thơm ngát cả không gian. Nước giếng làng Chùa trong vắt, ngọt ngào nên con gái trong làng da dẻ trắng hồng và tóc lúc nào cũng bóng mượt, dài tha thướt. Những đêm trăng sáng, thanh niên trong làng ra thềm giếng, chia hai phe nam nữ, thi hát đối đáp. Biết bao đôi trai gái đã nên duyên chồng vợ từ những đêm hát giao duyên như thế. Quanh giếng làng bây giờ, người dân đặt thêm mấy chiếc ghế đá để ngồi nghỉ ngơi, thư giãn sau một ngày làm việc vất vả. Tháng tháng, bà con lại xúm vào nhổ cỏ, quét dọn sạch sẽ và vớt hết bèo, rác để giếng làng lúc nào cũng trong vắt, mát lành, đầy ăm ắp như niềm tin và mơ ước vào một cuộc sống yên bình, no đủ./.
Lam Hồng
