Chỉ hơn 10 ngày, toàn bộ 76.455ha lúa xuân trong tỉnh đã thu hoạch xong, với dư âm một vụ được mùa toàn diện, năng suất bình quân ước đạt 69 tạ/ha, tương đương với năng suất vụ xuân năm 2012. Trong đó 6 huyện phía nam tỉnh đều đạt năng suất trên 70 tạ/ha như Giao Thuỷ 76 tạ/ha, Nghĩa Hưng 74 tạ/ha, Trực Ninh 73 tạ/ha…
Vụ xuân năm nay các địa phương đã áp dụng tiến bộ kỹ thuật gieo sạ 12.093ha, chiếm 15,8% tổng diện tích gieo cấy lúa toàn tỉnh, tăng gần gấp đôi so với vụ xuân 2012. Kỹ thuật gieo sạ hàng góp phần giảm trên 60% công lao động nặng nhọc (không phải gieo mạ, không phải cấy), giảm gần 1 nửa lượng thóc giống, rút ngắn thời gian sinh trưởng của cây lúa 3-5 ngày và năng suất tăng gần 10% so với gieo cấy truyền thống, hiệu quả kinh tế tăng trên dưới 15%. Điều đáng ghi nhận là cả 10 huyện, thành phố trong tỉnh đều có diện tích gieo sạ lúa trong vụ xuân 2013. Nhiều huyện có diện tích gieo sạ nhiều, chiếm tỷ lệ cao như: Nam Trực 3.500ha, chiếm 41%; Hải Hậu 2.000ha, chiếm 20%; Ý Yên 2.100ha… Đặc biệt, vụ xuân 2013 toàn tỉnh đã xây dựng được 138 mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) đảm bảo đúng quy mô với tổng diện tích 6.197ha, gấp 11,5 lần về số lượng và gấp 11 lần về diện tích so với vụ xuân năm 2012. Trong đó 125 mô hình sản xuất lúa với 569ha, 13 mô hình rau màu với diện tích 505ha. CĐML thực hiện 3 cùng (cùng giống, cùng trà, cùng phương thức canh tác) và áp dụng nhiều biện pháp canh tác mới không những mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tạo ra nếp nghĩ, cách làm mới, sự hợp tác toàn diện mình vì mọi người và hình thành vùng sản xuất hàng hoá tập trung. Các địa phương xây dựng được nhiều CĐML như: Nghĩa Hưng (28), Trực Ninh (27), Nam Trực (24), Xuân Trường (19)… Tỷ lệ lúa chất lượng cao trong vụ xuân 2013 của toàn tỉnh cũng lớn nên giá trị sản lượng cao. Theo thống kê tỷ lệ lúa BT7 chiếm 36,4% tổng diện tích, nhưng thực tế tỷ lệ này chiếm trên 50% tổng diện tích gieo cấy. Một số giống lúa mới chất lượng tương đương BT7 như NĐ5, RVT… năng suất cao hơn BT7, chống chịu sâu bệnh, thời tiết, khí hậu tốt và giá cũng gấp 1,3-1,4 lần so với thóc tẻ thường lại dễ tiêu thụ.
 |
| Thu hoạch lúa xuân năm 2013 bằng máy gặt đập liên hợp tại xã Hải Thanh (Hải Hậu). |
Việc đẩy sớm thời vụ gieo cấy lúa xuân hợp lý, gieo cấy nhanh, gọn cùng với dùng các giống lúa ngắn ngày, loại bỏ các giống có thời gian sinh trưởng trên 130 ngày để giải phóng đất sớm phục vụ trồng cây vụ đông được các địa phương thực hiện nghiêm ngay trong vụ xuân 2013. Đây là vụ lúa xuân đầu tiên toàn tỉnh kết thúc gieo cấy vào ngày 25-2, sớm hơn so với các vụ xuân trước trên 10 ngày, thậm chí có những huyện đã kết thúc gieo cấy sớm hơn 15 ngày. Nhờ đẩy sớm thời vụ gieo cấy nên vụ xuân này toàn tỉnh cơ bản thu hoạch xong trong ngày 15-6, sớm hơn mọi năm gần nửa tháng, rất thuận lợi cho gieo cấy lúa mùa, đặc biệt là mở rộng diện tích trà mùa sớm để gieo trồng cây vụ đông hàng hoá. Góp phần vào thắng lợi vụ lúa xuân 2013 là công tác bảo đảm đủ nước, đúng thời vụ của các Cty TNHH một thành viên KTCTTL. Đặc biệt, vụ lúa xuân này “mưa thuận gió hoà”, cây lúa gieo cấy xong cứ thế tốt vượt lên, không gặp trở ngại về rét đậm, rét hại cũng như úng, hạn, sâu bệnh rất nhẹ. Chính sâu bệnh ít, giảm được số lần phun thuốc bảo vệ thực vật nên không chỉ giảm chi phí sản xuất cho nông dân mà còn giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ sinh thái và sức khoẻ con người...
Mặc dù được đánh giá thắng lợi toàn diện nhưng vụ lúa xuân năm 2013 cũng còn không ít những thiếu sót cần khắc phục. Đó là cơ cấu giống lúa gieo cấy chưa hợp lý, giống lúa BT7 chiếm tỷ lệ quá cao, gần 40% diện tích (thực tế là trên 50% tổng diện tích gieo cấy lúa vụ xuân của toàn tỉnh); nhiều xã, HTXNN cấy 80-90% diện tích, trong khi đó tỷ lệ lúa lai chỉ chiếm 30,5% diện tích. Với ưu thế chống chịu tốt cả sâu, bệnh, đổ, ngã, mặn, nhiều vụ xuân trước cả tỉnh cấy 60-70% diện tích bằng giống lúa lai, thậm chí nhiều xã ven biển diện tích cấy chiếm 90-95%. Mục tiêu mở rộng diện tích lúa lai vụ xuân lên 50% diện tích, trong đó các huyện phía nam tỉnh phấn đấu 60% trở lên và các huyện phía bắc tỉnh phấn đấu 40% trở lên để bảo đảm an toàn lương thực theo chỉ đạo của UBND tỉnh và khuyến cáo của Sở NN và PTNT vẫn chưa đạt được. Đặc biệt, vụ lúa xuân 2013 toàn tỉnh vẫn còn trên 1.000ha (gấp 2 lần vụ xuân 2012) bị chuột phá hoại, làm giảm năng suất...
Một vụ lúa xuân thắng lợi đã được khẳng định, trong đó có nhiều nét mới cả trong nếp nghĩ, cách làm và tổ chức thực hiện. Việc đúc kết kinh nghiệm và khắc phục nhanh những tồn tại, thiếu sót để tiếp tục giành kết quả cao trong các vụ sau là bài học không bao giờ cũ trong sản xuất nông nghiệp./.
Bài và ảnh: Tất Thắc
