GÓP Ý VÀO DỰ THẢO LUẬT ĐẤT ĐAI (SỬA ĐỔI): Cần có quy định cụ thể chi tiết hơn chính sách bồi thường, hỗ trợ tạo việc làm cho người dân có đất bị thu hồi

Góp ý vào Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), các đại biểu đại diện cho HĐND - UBND tỉnh, Ủy ban MTTQ tỉnh, đại diện một số sở, ngành và các tầng lớp nhân dân đã đóng góp các ý kiến về thu hồi đất và chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nêu rõ: Thu hồi đất là vấn đề liên quan đến nhiều tổ chức, lực lượng và quyền lợi, sinh kế của nhiều người dân; đây cũng là một trong những lĩnh vực nhạy cảm có nhiều khiếu kiện. Do vậy, nên có quy định cho những trường hợp cụ thể để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa Nhà nước, chủ đầu tư và người sử dụng đất; đồng thời, giúp các địa phương có sự chủ động hơn trong việc thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trên cơ sở đặc điểm tình hình cụ thể của mỗi địa phương. Quy định các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có từ “hài hòa” lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư. Đây là vấn đề nhân dân rất bức xúc trong những năm qua: tiền đền bù cho người bị thu hồi đất quá thấp, nhà đầu tư được hưởng lợi quá nhiều. Nhà nước có nơi làm tốt, có nơi cán bộ làm mất tài sản công. Khái niệm “hài hòa” chưa rõ, chưa cụ thể. Đề nghị làm rõ hơn về khái niệm “hài hòa” này. Cần có quy định cụ thể chi tiết hơn chính sách bồi thường hỗ trợ tạo việc làm cho người dân có đất bị thu hồi. Thông báo trước khu tái định cư về địa điểm mức độ đáp ứng đảm bảo cuộc sống phù hợp với phong tục tập quán tương đồng với nơi ở cũ. Đối với tổ chức, cá nhân đấu thầu dự án nhưng để dự án treo vì không đủ năng lực tài chính triển khai dự án, để lãng phí đất đai, tài nguyên thì Nhà nước phải thu hồi, tránh tình trạng đầu cơ, mua, bán, chuyển nhượng làm thất thu ngân sách Nhà nước.

Các ý kiến của đa số nhân dân nhất trí với dự thảo, vấn đề bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất, trong Dự thảo đã khá hợp lý, sát thực tiễn. Cụ thể, Dự thảo quy định nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Quan điểm này phù hợp với lợi ích và đáp ứng nguyện vọng của đông đảo nhân dân, nhất là những người có đất bị thu hồi; đồng thời đã bám sát tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16-6-2022 của Hội nghị lần thứ năm BCH Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”; tuy nhiên trong quá trình triển khai cần rà soát để đồng bộ với các quy định của Luật khác, tránh các tình trạng mỗi luật quy định khác nhau hoặc các văn bản dưới luật lại quy định khác với nội dung của Luật, dẫn đến đối tượng thiệt thòi nhất là người dân. Khi bồi thường không nên phân biệt thứ tự ưu tiên gây mất bình đẳng xã hội. Đề nghị Nhà nước quy định mức bồi thường thỏa đáng (cao hơn mức quy định của Nhà nước) hỗ trợ sát với thực tế để giúp nhân dân tái định cư, đủ tiền xây nhà ổn định cuộc sống. Quy định rõ đối tượng chịu trách nhiệm trước pháp luật khi lập kế hoạch và xây dựng khu tái định cư cho người bị thu hồi đất. Hiện tại nhiều khu tái định cư cho người bị thu hồi đất không hợp lý về địa điểm, công trình xây dựng không đảm bảo, làm ra không có người ở gây thất thoát lãng phí tài sản Nhà nước. Trước khi làm phải minh bạch, có sự đồng thuận và giám sát của người bị thu hồi đất. Về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với người bị thu hồi đất thời gian qua từng bước hoàn thiện theo hướng tạo điều kiện ngày càng tốt hơn cho người có đất bị thu hồi, ổn định đời sống và sản xuất. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, việc hỗ trợ, tái định cư của người có đất bị thu hồi chưa thỏa đáng dẫn đến tình trạng người dân không đồng thuận, bức xúc làm phát sinh các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai. Do đó, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần thể chế hóa các quy định rõ nét hơn nữa, nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi, cụ thể hóa các tiêu chí thế nào là “tốt hơn nơi ở cũ”… Việc xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cần thực hiện trước khi có quyết định thu hồi đất; bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, công khai, kịp thời và đúng quy định; việc tái định cư bảo đảm các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội./.

Lam Hồng (tổng hợp)