Về trang chủ |
Huyện Hải Hậu là địa phương 45 năm điển hình văn hóa cấp huyện của cả nước. Hiện nay phong trào văn nghệ quần chúng của huyện phát triển mạnh với đa dạng các loại hình nghệ thuật như: nhạc kèn, trống hội, hát chèo, ca - múa - nhạc đương đại... Nhiều câu lạc bộ (CLB), tổ, đội văn hóa, nghệ thuật đã phát huy hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân.
 |
| Hội trống nữ xã Hải Xuân (Hải Hậu) biểu diễn nhân dịp Ngày hội VH-TT huyện Hải Hậu năm 2023. |
Vào mỗi buổi chiều cuối tuần, không khí tại gia đình ông Phạm Văn Đông, xã Hải Phương lại rộn ràng bởi các thành viên trong Ban nhạc nhẹ giáo xứ Giáp Nam hăng say luyện tập. Là trưởng ban nhạc, ông Đông tận tình hướng dẫn cho các thành viên mới cách cầm kèn, lấy hơi, nhả nốt đúng nhạc lý. Ông Đông cho biết: “Thành lập năm 2019, hoạt động của ban nhạc lúc đầu khó khăn do thiếu kinh phí, nhạc cụ luyện tập. Sau một thời gian vận động từ nguồn xã hội hóa, ban nhạc dần hoạt động ổn định”. Để các thành viên nắm vững nhạc lý, ban nhạc đã mời thầy giáo về dạy trong 4 tháng.
 |
| 1. Gian hàng trưng bày các sản phẩm kèn được chế tác bởi ông Nguyễn Văn Đông, Hội kèn Trại Đáy, xã Hải Minh (Hải Hậu). 2,3. Gia đình ông Nguyễn Văn Đông giới thiệu nhạc kèn đến khách du lịch nước ngoài. |
Với phương pháp dạy lý thuyết và thực hành đan xen, các thành viên trong ban nhạc nhanh chóng lĩnh hội được kiến thức, kỹ năng biểu diễn. Đến nay, ban nhạc có 90 thành viên thường xuyên sinh hoạt, trong đó thành viên nhỏ tuổi nhất mới học lớp 4 và cao nhất đã 65 tuổi. Ban nhạc có khá đầy đủ các nhạc cụ của dàn nhạc giao hưởng như: đàn dây (violon, cello, contrabass…); kèn đồng (tuba, trombone, trumpet…); bộ gõ (cymbal (xanh-ban), thanh tam giác, trống trầm…), với tổng giá trị hàng trăm triệu đồng. Các thành viên luôn tâm huyết góp công, góp của để ban nhạc duy trì hoạt động ổn định. Bà Phạm Thị Rân (58 tuổi), xóm 7, xã Hải Phương là thành viên tham gia ngay từ buổi đầu ban nhạc thành lập.
 |
| 1. Xưởng sửa chữa, sản xuất Kèn của ông Nguyễn Văn Hưởng, Hội kèn Trại Đáy, xã Hải Minh (Hải Hậu). 2. Con trai ông Nguyễn Văn Hưởng kế nghiệp cha làm kèn. |
Cả gia đình bà gồm anh, em, con, cháu đã có hơn 20 thành viên tham gia ban nhạc. Trong đó, em trai bà Rân là ông Phạm Văn Thắng hiện là nhạc trưởng, được giao nhiệm vụ đào tạo thành viên mới về nhạc lý và kỹ năng biểu diễn các nhạc cụ. Với những nhạc cụ khó và “kén” người chơi như đàn violon, ngoài sự hướng dẫn của ông Thắng, các thành viên được giao đàn đã dày công nghiên cứu các tài liệu để tự học. Chị Đinh Thị Thu (22 tuổi), nhạc công chơi violon của ban nhạc chia sẻ: “Khi chinh phục được đàn violon, tôi đã bị cuốn hút trong từng giai điệu. Bên cạnh đó, mỗi buổi luyện tập hòa tấu của các thành viên trong ban nhạc như xóa tan những mệt mỏi đời thường, giúp tôi cân bằng hơn trong công việc và cuộc sống”.
 |
| Công đoạn gò ống kèn được đảm bảo tính chính xác. |
Ở xã Hải Minh, hội nhạc kèn Trại Đáy được thành lập năm 1911, hiện có trên 100 thành viên với đầy đủ các loại kèn đồng. Điểm đặc biệt của hội kèn Trại Đáy là ở mỗi thời kỳ đều có các thầy dạy, mỗi thầy có thế mạnh riêng nên các thành viên lĩnh hội được nhiều dòng nhạc kèn. Ba người dạy nhạc kèn hiện nay của hội gồm các ông: Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Văn An, Nguyễn Văn Hưởng. Trong đó, ông Nguyễn Xuân Khoát chuyên sáng tác, dàn dựng và chỉ huy dàn nhạc; ông Nguyễn Văn Hưởng chuyên về kỹ thuật biểu diễn nhạc kèn. Ngoài chơi các nhạc phẩm kinh điển về tôn giáo, dàn nhạc Trại Đáy hòa nhập vào văn hóa địa phương thông qua những bản nhạc mang đậm tính dân tộc.
 |
| Công đoạn hàn các mối nối của kèn. |
Tại Liên hoan Nhạc kèn toàn quốc năm 2017, “Nhạc khúc quê hương” do ông Nguyễn Xuân Khoát sáng tác đoạt giải B đã tạo dấu ấn đặc biệt trong lòng ban giám khảo và các đoàn bạn. Ca khúc sử dụng trumpet làm kèn chính để tạo nốt cao độ nhấn vào giai điệu giục giã, saxophone, cor, trombone, tuba… thoát ra âm thanh hòa quyện, mang đến giai điệu khi nhẹ nhàng, lúc mạnh mẽ, thể hiện tinh thần ngợi ca quê hương trên đà đổi mới. Hiện nay, trong hội kèn Trại Đáy, 3 anh em ông Nguyễn Văn Đông đều là những người chế tác kèn đồng nức tiếng cả nước. Ông Đông “bật mí” về công đoạn làm một chiếc kèn đồng gia truyền theo phương pháp thủ công: “Những chiếc loa kèn trumpet, clarion của gia đình tôi sản xuất có đầy đủ viền loa, tròn đều và được khắc hoa văn trang trí cầu kỳ. Bên cạnh việc gò loa, quả pháo và bộ pháo là trung tâm của chiếc kèn nên ngoài yếu tố chính xác, tỉ mỉ còn yêu cầu người thợ phải có kiến thức về nhạc lý và nhất là đôi tai “thẩm âm” tốt. Với nhiều công đoạn phức tạp nên mỗi cây kèn phải làm hàng tháng mới xong”. Vừa thạo thổi kèn tây, vừa có thể sửa chữa, sản xuất kèn, những nhạc công - nông dân ở xã Hải Minh đang góp phần làm phong phú đời sống văn hóa, tinh thần cho quê hương.
 |
| Ông Nguyễn Văn Hưởng, kiểm tra lại kèn thành phẩm. |
Để tạo sân chơi cho người đam mê âm nhạc, nhiều năm qua, huyện Hải Hậu đã hình thành các tổ, đội văn nghệ trong các đoàn thể như chi Đoàn thanh niên, chi Hội phụ nữ, chi Hội CCB, chi Hội Người cao tuổi... Mỗi trường học, cơ quan, đơn vị, xí nghiệp đều có đội văn nghệ với đa dạng các thể loại như: ca múa nhạc, kịch, chèo, hát dân ca. Tiêu biểu như các trường: THCS Hải Phương, Yên Định; các trường tiểu học: Hải Trung A, Thịnh Long A; các trường mầm non: Hải Châu, Yên Định... Trường THCS Hải Phương hiện có 1 CLB văn nghệ xung kích và 12 đội văn nghệ ở các lớp học. Trong các giờ sinh hoạt, nhà trường tổ chức đan xen các tiết mục văn nghệ, ứng xử câu hỏi tình huống hàng tuần. Bên cạnh đó, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động văn nghệ nhân Ngày Quốc tế Phụ nữ (8-3), Ngày thành lập Đoàn Thanh niên (26-3), lễ khai giảng, lễ tổng kết năm học, Ngày Nhà giáo Việt Nam (20-11)… Trường Mầm non Hải Châu với đội ngũ giáo viên giàu tâm huyết với nghề và yêu văn nghệ là những hạt nhân thường xuyên tham gia các chương trình văn nghệ của xã, của huyện. Để khơi dậy tình yêu nghệ thuật cho học sinh, nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa như: “Ngày hội đến trường của bé”, “Tháng Hành động vì trẻ em”, “Tết Trung thu” hay các hội thi “Bé khỏe, bé ngoan”, “Bé khéo tay”, “Hội thi thời trang cho bé”… Bên cạnh đó, để duy trì tính bền vững của phong trào văn nghệ quần chúng, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể trong huyện tổ chức các hoạt động văn nghệ theo từng chủ đề; đồng thời cử cán bộ xuống các tổ, đội, CLB văn nghệ ở các địa phương bồi dưỡng những kiến thức cơ bản về nhạc lý, hướng dẫn cách thể hiện, biểu diễn… Mặc dù các loại hình văn nghệ quần chúng hoạt động theo phương thức xã hội hóa, do các thành viên tự đóng góp kinh phí, nhưng được Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện quan tâm hướng dẫn chuyên môn và tổ chức các cuộc thi, hội diễn, đã tạo động lực để các CLB duy trì tập luyện, biểu diễn.
 |
| Ban nhạc nhẹ Giáo xứ Giáp Nam, xã Hải Phương (Hải Hậu) biểu diễn nhân dịp Ngày hội Văn hóa - Thể thao huyện Hải Hậu năm 2023. |
Thời gian tới, các địa phương trong huyện tiếp tục có cơ chế hỗ trợ kinh phí, đầu tư trang thiết bị cho các tổ, đội, CLB luyện tập, biểu diễn. Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện phối hợp cùng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện nhân rộng việc đưa mô hình các môn nghệ thuật truyền thống của địa phương gắn với các giờ sinh hoạt ngoại khóa vào các trường học. Các địa phương tiếp tục động viên, khuyến khích các nghệ nhân truyền nghề cho các thế hệ trẻ tiếp nối duy trì các loại hình nghệ thuật ở địa phương./.
Bài và ảnh: Viết Dư
