Cảnh giác tình trạng lừa đảo trên không gian mạng

Điện thoại thông minh, laptop, ipad… ngày càng trở nên phổ biến, góp phần làm thay đổi thói quen sinh hoạt, làm việc và giải trí của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, những thiết bị kết nối mạng cũng tiềm ẩn nguy cơ trở thành "môi trường lý tưởng" cho những kẻ lừa đảo, trở thành công cụ bị kẻ xấu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Người dân cần nâng cao cảnh giác, tránh bị lừa đảo khi dùng mạng xã hội.

Lừa đảo trên không gian mạng không phải là chuyện mới nhưng các nạn nhân của kẻ lừa đảo lại luôn luôn mới, ngày càng nhiều hơn bởi bọn lừa đảo với nhiều kịch bản khác nhau, ngày càng tinh vi. Thực tế cho thấy, do thiếu thông tin, mất cảnh giác hoặc không chủ động tiếp cận các khuyến cáo... nên vẫn còn một số người dân chưa thật sự hiểu rõ và tin tưởng vào cơ quan chức năng. Khi được tuyên truyền, vận động, có người dân vẫn tin rằng mình không bị lừa đảo và trở thành nạn nhân, bị chiếm đoạt tài sản một cách dễ dàng. 

Chị Phạm Hồng Nhung (thành phố Nam Định) là một người thường xuyên sử dụng mạng xã hội để làm việc và giải trí. Vào một ngày, chị nhận được tin nhắn kết bạn của người lạ trên zalo cùng lời mời gọi tham gia nhóm khách hàng thân thiết của Siêu thị Go Go với những phần thưởng hấp dẫn. Chị Nhung chia sẻ, một người tự nhận là nhân viên chăm sóc khách hàng của siêu thị nhắn tin mời tham gia chương trình tri ân khách hàng theo nhóm với những phần quà hấp dẫn qua những chiến dịch quảng cáo bằng hình thức nạp tiền qua mạng. Mỗi lần nạp tiền thành công, số tiền trích phần trăm sẽ tự đổ về tài khoản của người tham gia, mời gọi thêm thành viên sẽ được trích thêm tiền thưởng. Nhóm khách hàng với đông đảo thành viên thường xuyên đăng tải ảnh chụp màn hình điện thoại với số tiền trích phần trăm rất lớn để tạo lòng tin và thu hút thêm thành viên. Sau một vài lần tham gia, chị Nhung nhận thấy những bất thường mang tính chất lừa đảo trong hoạt động, chị nhắn tin đặt câu hỏi thì bị chặn và đẩy ra khỏi nhóm.

Bên cạnh đó, chiêu trò mạo danh cơ quan công an đe dọa, yêu cầu chuyển tiền hoặc đề nghị tải ứng dụng để thao tác từ xa đang rất phổ biến gần đây. Từ đầu tháng 1, anh Nguyễn Ngọc Tú (thành phố Nam Định) liên tục nhận các cuộc gọi từ người xưng danh "cán bộ công an huyện" ở quê, nơi anh đăng ký thường trú. Khi bắt đầu nói chuyện, người này luôn đọc đúng số căn cước công dân, ngày tháng năm sinh, địa chỉ quê quán của anh Tú. Người này đề nghị anh phải mang căn cước công dân ra trụ sở công an huyện để xác minh, làm rõ một số vấn đề do có liên quan hành vi vi phạm pháp luật. Nếu anhTú bận quá, sẽ có "cán bộ công an cấp trên" hỗ trợ anh Tú làm việc từ xa qua điện thoại. May mắn là anh Tú đã được nghe tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về các hành vi lừa đảo qua điện thoại nên đã dừng cuộc trò chuyện.

Đáng lo ngại hơn, lợi dụng sự hạn chế của người cao tuổi về mạng xã hội và công nghệ, các đối tượng lừa đảo gọi điện đe doạ kiện tụng khiến nhiều người mất trắng hàng chục đến hàng trăm triệu đồng. Mới đây, ông Nguyễn Mạnh Tường (Nam Trực) nhận được một cuộc điện thoại lạ tự xưng là nhân viên nhà mạng Viettel, thông báo với ông về việc nợ cước viễn thông, đồng thời yêu cầu ông đóng khoản tiền hơn 10 triệu đồng để chấm dứt khoản nợ. Khi ông Tường thắc mắc về khoản tiền quá lớn, đối tượng đưa ra hàng loạt các lý do. Thậm chí, đối tượng còn đe dọa ông nếu không thanh toán đầy đủ số tiền trong vòng 24 giờ sẽ cắt thuê bao và gửi đơn kiện, đồng thời sẽ có công an gọi điện đến để xác minh. Tuy nhiên, vì được cảnh báo kịp thời, ông Tường đã không sập bẫy đối tượng, đồng thời trình báo cơ quan chức năng về sự việc trên. Một thủ đoạn khác cũng thường được các đối tượng lừa đảo sử dụng như cuộc gọi mạo danh nhân viên điện lực thông báo gia đình chưa đóng tiền điện, yêu cầu đóng tiền ngay nếu không sẽ bị cắt điện. Không ít người vì thiếu cảnh giác đã bị lừa mất tiền một cách nhanh chóng, dễ dàng. Ngoài ra, lợi dụng yếu tố tâm linh, tình trạng xem bói online (trên mạng xã hội) thu hút hàng nghìn người tham gia. Nạn nhân của các chiêu trò trên thường đang bế tắc, mất niềm tin vào cuộc sống thực, dẫn đến mù quáng tin vào những yếu tố tâm linh. Lợi dụng tâm lý đó, các đối tượng sẽ "tát nước theo mưa", dùng những lời lẽ đe dọa khiến nạn nhân sợ hãi và mong muốn được giải hạn. Nhiều người phải bỏ ra những khoản tiền lớn để giải hạn hoặc cầu vật chất cho các dịch vụ mê tín dị đoan trá hình này.

Với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin như vũ bão, việc người dân sở hữu các thiết bị thông minh, tiếp cận được nhiều thông tin trên mạng là điều tất yếu. Tuy nhiên, nếu không chủ động phòng ngừa tốt, đây sẽ là "cơ hội" cho loại hình tội phạm công nghệ cao thực hiện các chiêu trò lừa đảo, chưa kể, loại hình tội phạm này phần lớn đều ẩn danh; vị trí hoạt động thường ở nước ngoài; việc điều tra, khám phá rất khó khăn trong khi thu hồi tài sản bị chiếm đoạt lại rất khó. Các đối tượng lừa đảo dành thời gian để thu thập dữ liệu cá nhân để khi liên lạc với nạn nhân có thể chỉ rõ tên, tuổi, địa chỉ, tài khoản ngân hàng… khiến nạn nhân dễ tin tưởng. Để phòng ngừa đối tượng tội phạm này, thời gian qua, Công an tỉnh đã khuyến cáo người dân cần cảnh giác và luôn ghi nhớ nguyên tắc cán bộ các cơ quan Nhà nước không làm việc qua mạng, qua điện thoại mà đều có lịch làm việc trực tiếp hoặc giấy mời. Chỉ khi làm việc trực tiếp, người dân mới cung cấp thông tin cá nhân theo yêu cầu. Người dân cũng không nên tự ý tải các website, truy cập vào đường link do đối tượng lạ cung cấp để tránh bị đánh cắp thông tin hay cài mã độc xâm nhập vào máy tính, điện thoại, tuyệt đối không chuyển tiền khi không biết đối tượng nhận tiền để tránh bị lừa đảo. Người dân cũng cần nâng cao cảnh giác, thận trọng không nên quá mù quáng tin vào hình thức liên quan đến tâm linh trên mạng xã hội. Chỉ nên lựa chọn và tìm đến những địa chỉ uy tín, không nên quá tin tưởng vào những hình thức biến tướng của hình thức xem tâm linh trên không gian mạng. Người dùng cần tìm hiểu kỹ và xác minh chính xác danh tính đối tượng trước khi thực hiện bất kỳ một giao dịch nào trên mạng xã hội. Nêu cao tinh thần cảnh giác, không gửi tiền quyên góp, ủng hộ vào các tài khoản không rõ nguồn gốc. Trong trường hợp trở thành nạn nhân của đối tượng lừa đảo, người dân cần báo cáo ngay với cơ quan công an để có thể hỗ trợ và giải quyết kịp thời.

Bài và ảnh: Thanh Hoa