Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong các hợp tác xã

Trên hành trình xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, tuần hoàn và phát triển bền vững, các hợp tác xã (HTX) dịch vụ nông nghiệp đang khẳng định vai trò nòng cốt trong kết nối sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm. Hiện nay, nhiều HTX trong tỉnh đã tích cực đổi mới sáng tạo (ĐMST) chủ động đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ (KHCN) vào sản xuất, tạo ra những chuyển biến tích cực trong tư duy quản trị, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh. 

Sản xuất hoa công nghệ cao tại Hợp tác xã Sản xuất và Kinh doanh hoa cây cảnh Nam Phong (thành phố Nam Định).

Thực hiện Chương trình hành động số 23-CTr/TU ngày 15/9/2022 của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, khu vực kinh tế tập thể có nhiều khởi sắc. Hiện toàn tỉnh có 530 HTX đang hoạt động, trong đó 418 HTX nông nghiệp, lâm ngư nghiệp. 19 HTX tổ chức ứng dụng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; 63 HTX thiết lập được chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp; 51 HTX với 102 sản phẩm được UBND tỉnh công nhận sản phẩm OCOP hạng 3, 4 sao; 30 HTX đã đầu tư máy móc, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ sản xuất, thu hoạch, sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản… Nhiều HTX kiểu mới đã vươn lên thành điển hình tiêu biểu, chuyển biến rõ nét trong tư duy kinh tế hợp tác. Điển hình là HTX kinh tế nông nghiệp tuần hoàn Đình Mộc ở xã Giao Tân (Giao Thủy) ứng dụng quy trình sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn chất lượng cao với 14 sản phẩm OCOP 3 sao. HTX sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Nam Cường (Ý Yên) sản xuất sản phẩm chủ lực rau, củ, quả an toàn theo VietGAP, chế biến rơm rạ làm phân hữu cơ vi sinh theo công nghệ Nhật Bản… Các HTX Linh Phát, Phúc An (Hải Hậu); Tuấn Hiệp (Giao Thủy) xây dựng thành công mô hình sản xuất, chế biến các sản phẩm nấm OCOP như: rượu linh chi Linh Phát, nấm bào ngư Linh Phát, mì nấm Phúc An, bột nấm sấy lạnh Phúc An, nem nấm Tuấn Hiệp, giò nấm Tuấn Hiệp… đạt hiệu quả kinh tế cao. Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật đã đóng vai trò quyết định trong tăng năng suất, hạ giá thành, nâng giá trị gia tăng và mở rộng đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp, nông thôn. 

Không chỉ đẩy mạnh ứng dụng kỹ thuật tiên tiến, nhiều HTX đang chủ động đổi mới mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, chuyển từ “tự sản, tự tiêu” sang sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị liên kết, sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm. Mô hình HTX nông nghiệp Nghĩa Bình (Nghĩa Hưng) với chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm OCOP gạo chất lượng cao (gạo huyết rồng Nghĩa Bình, gạo nếp bắc Nghĩa Bình). HTX Bốn Thuận (Vụ Bản) liên kết thu mua, chế biến, tiêu thụ các sản phẩm OCOP lúa gạo sạch (gạo sạch Bốn Thuận, gạo sạch Dự hương), với vai trò là đầu mối chính trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của Liên hiệp HTX Khánh Hưng (Vụ Bản)… Các mối liên kết này là chìa khóa để các HTX tiếp cận thị trường, đảm bảo đầu ra sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của thị trường mở, tăng giá trị thương hiệu. Sản phẩm của nhiều HTX đã chinh phục được các sàn thương mại, hội chợ lớn ở các tỉnh, thành phố Quảng Ninh, Hà Nội, Ninh Bình, Thái Nguyên, Thanh Hóa...

Năng động ĐMST, một số HTX đã bắt kịp với xu hướng sản xuất hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin và ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, kinh doanh. Một trong những HTX đi đầu trong ứng dụng công nghệ cao là HTX Sản xuất và Kinh doanh hoa cây cảnh Nam Phong (thành phố Nam Định). Hiện HTX được tiếp nhận, chuyển giao 4 quy trình: kỹ thuật mới nhân giống hoa lan hồ điệp từ nuôi cấy mô; kỹ thuật trồng, chăm sóc hoa lan hồ điệp thương phẩm; kỹ thuật xử lý ra rễ, trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cây hoa lily; kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cây hoa cát tường và xây dụng khu nhà màng hiện đại quy mô 1.000m2. Hàng năm, HTX cung cấp ra thị trường hơn 4 vạn cây lan hồ điệp, doanh thu đạt hàng tỷ đồng. Tận dụng lợi thế thiên nhiên ưu đãi cùng “sức mạnh” quảng bá từ nền tảng mạng xã hội, HTX dịch vụ Du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân (Giao Thủy) đã phát triển sản phẩm dịch vụ OCOP “Du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân”, thu hút hàng nghìn lượt khách du lịch trong và ngoài nước…

Để đạt được kết quả trên, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với các sở, ban, ngành và các huyện, thành phố triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ HTX như: tư vấn, đào tạo, xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh, vốn… Năm 2024, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Ứng dụng, dịch vụ KH và CN (Sở KH và CN), Viện KHCN và Môi trường (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến chính sách và tư vấn cho 7 HTX xác định sản phẩm chủ lực, xây dựng phương án chủ động tổ chức sản xuất gắn với chú trọng đổi mới thiết kế mẫu bao bì, tem nhãn, đăng ký tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu sản phẩm, bảo hộ sở hữu trí tuệ và truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hỗ trợ 4 HTX đã có sản phẩm OCOP in tem nhãn, bao bì sản phẩm… 

Vận động một số HTX, doanh nghiệp tham gia một số hoạt động kết nối cung cầu, quảng bá giới thiệu sản phẩm tại các sự kiện như: Hội chợ gắn với diễn đàn xúc tiến thương mại năm 2024 khu vực đồng bằng sông Hồng do Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình tổ chức; Hội nghị xúc tiến thương mại tỉnh Hà Nam năm 2024; Hội nghị xúc tiến thương mại  thành phố Hải Phòng năm 2024; Hội nghị xúc tiến thương mại thành phố Hà Nội năm 2024... Năm 2024, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục ký hợp tác với Tổ chức phát triển Hà Lan Agriterra tư vấn, hỗ trợ nâng cao năng lực quản trị cho đội ngũ cán bộ xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn xây dựng chuỗi giá trị hiệu quả cho 3 HTX tại các huyện Ý Yên, Nam Trực và Nghĩa Hưng giai đoạn 2023-2026. Ngoài ra, phối hợp tuyên truyền đến các HTX về chương trình hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp với một số tỉnh, trường đại học của Nhật Bản trong chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, đào tạo nâng cao tay nghề, bồi dưỡng nguồn nhân lực, đưa cán bộ, lao động nông nghiệp sang học tập, lao động tại Nhật Bản, tạo nguồn lực chất lượng thúc đẩy phát triển HTX nông nghiệp của tỉnh trong giai đoạn mới. Nam Định đang trở thành một trong những điển hình về ứng dụng KHCN, ĐMST trong khu vực kinh tế tập thể, HTX. Tỉnh có 5 HTX được tặng thưởng bằng khen và được vinh danh giải thưởng “Ngôi sao HTX Việt Nam” lần thứ nhất năm 2024 và lần thứ hai năm 2025.

Thời gian tới, tỉnh tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ HTX tiếp cận hiệu quả các nguồn lực KHCN, đẩy mạnh đào tạo nhân lực trẻ, tăng cường liên kết “4 nhà” (Nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp - nhà nông). Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, các HTX đang vươn mình trở thành lực lượng tiên phong trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đóng vai trò hạt nhân trong hệ sinh thái ĐMST nông nghiệp - nông thôn thời kỳ công nghệ số.

Bài và ảnh: Ngọc Ánh