![]() |
Tổng Bí thư Trường Chinh - Người chiến sĩ Cộng sản kiên cường, mẫu mực; người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; nhà lãnh đạo kiệt xuất của Đảng và cách mạng Việt Nam; nhà lý luận, nhà văn hóa, nhà báo, nhà thơ lớn được sinh ra và lớn lên trên quê hương Nam Định, đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
![]() |
Đồng chí Trường Chinh tên thật là Đặng Xuân Khu, sinh ngày 9/2/1907 trong một gia đình trí thức yêu nước tại làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng (Xuân Trường). Trong sự nghiệp cách mạng, Tổng Bí thư Trường Chinh là nhà chính trị, nhà tư tưởng, nhà lý luận, nhà báo, nhà văn hóa, nhà thơ lớn.
Đồng chí đã để lại nhiều tác phẩm lý luận có giá trị như: “Vấn đề dân cày” (viết chung với đồng chí Võ Nguyên Giáp); “Chống chủ nghĩa cải lương”; “Chính sách mới của Đảng”; “Kháng chiến nhất định thắng lợi”; “Bàn về cách mạng Việt Nam”; “Nắm vững ba bài học lớn để thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược”… Thông qua những tác phẩm đó, đồng chí Trường Chinh đã làm rõ và phát triển lý luận chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; vận dụng cụ thể vào hoàn cảnh của cách mạng Việt Nam. Những lý luận đó đã góp phần định ra đường lối chiến lược của Đảng, đóng góp quan trọng vào kho tàng lý luận của cách mạng Việt Nam.
![]() |
Bác Hồ với đồng chí Trường Chinh. (Ảnh Tư liệu) |
Ngày 28/1/1945, trên Báo Cờ Giải phóng số 10, lần đầu tiên xuất hiện bút danh Trường Chinh với bài báo “Chúng ta học được những gì trong cuộc đấu tranh võ trang ở Thái Nguyên”. Cũng từ đây, cái tên Trường Chinh gắn bó cho đến cuối cuộc đời của người học trò gần gũi, xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà cách mạng, nhà hoạt động lỗi lạc của Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Là nhà báo cách mạng nổi tiếng, là cây bút xuất sắc của báo chí cách mạng Việt Nam, ngay từ thời kỳ Mặt trận Dân chủ, những bài báo của đồng chí Trường Chinh luôn có tính chiến đấu cao, có sức thuyết phục lớn, có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân. Đồng chí đã từng là chủ bút nhiều tờ báo quan trọng, tiếp đó là người lãnh đạo chịu trách nhiệm trực tiếp đối với các cơ quan ngôn luận của Đảng như “Cờ Giải phóng”, “Sự thật”, “Nhân dân”, “Tạp chí Cộng sản”…
![]() |
Tổng Bí thư Tô Lâm cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo tỉnh chụp ảnh lưu niệm tại tượng đài Tổng Bí thư Trường Chinh. |
Là một nhà văn hóa lớn, đồng chí Trường Chinh thấm nhuần quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hoá, nghệ thuật là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”; ở mỗi chặng đường lịch sử, trước mỗi thử thách của cách mạng, đồng chí Trường Chinh đều đánh giá đúng tình hình, nêu lên trách nhiệm cụ thể của văn hoá. Hàng loạt tác phẩm cùng các bài viết của đồng chí về văn hóa đã góp phần tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh những quan điểm đặc sắc, đúng đắn của Đảng ta về lĩnh vực văn hóa. Nổi bật nhất là những đóng góp của đồng chí trong quá trình soạn thảo Đề cương về Văn hoá Việt Nam; Báo cáo về Chủ nghĩa Mác và văn hoá Việt Nam... Đây là cơ sở lý luận cho việc xây dựng và hình thành một nền văn hoá Việt Nam mới theo phương châm dân tộc, khoa học, đại chúng.
![]() |
Bản “Đề cương Văn hóa Việt Nam” do Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảonăm 1943. (Ảnh: baotanglichsu.vn) |
Đề cương về văn hóa Việt Nam được Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảo và thông qua tại Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng ở Võng La (Đông Anh, Phúc Yên, nay là Hà Nội) không chỉ được xem là một văn kiện lịch sử quan trọng mà còn là một cương lĩnh hành động đầu tiên về văn hóa, thể hiện vai trò lãnh đạo, tầm nhìn chiến lược của Đảng ta về văn hóa và cách mạng văn hóa. Đề cương về văn hoá Việt Nam được trình bày theo cấu trúc 5 phần, ngắn gọn, súc tích nhưng đã thể hiện rõ các quan điểm, mục tiêu, phương châm, nguyên tắc mà nền văn hóa dân tộc cần hướng đến. Dựa trên quan điểm Mác-xít, Đề cương nêu ba nguyên tắc lớn trong cuộc vận động xây dựng nền văn hóa mới Việt Nam, đó là dân tộc hóa, đại chúng hóa và khoa học hóa với sự thống nhất biện chứng không thể tách rời, phản ánh đúng thực trạng và nhu cầu bức thiết của cuộc vận động văn hóa Việt Nam lúc bấy giờ.
Tiếp đó, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ Hai được tổ chức ngày 16/7/1948 tại xã Đào Giã, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Tổng Bí thư Trường Chinh đã đọc báo cáo “Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và văn hóa Việt Nam”. Đây chính là bản Cương lĩnh văn hóa được kế thừa và phát triển từ Đề cương văn hóa Việt Nam năm 1943 của Đảng. Hơn 80 năm qua, Đề cương văn hóa Việt Nam năm 1943 có tác dụng định hướng cả về hướng đi, cách thức xây dựng và hoạt động nên có tác dụng lâu dài với cách mạng Việt Nam.
![]() |
Với 3 lần làm Tổng Bí thư, hơn 20 năm là Ủy viên Bộ Chính trị, được phân công giữ nhiều trọng trách lớn của Đảng, Nhà nước; dù bất cứ cương vị công tác nào, đồng chí Trường Chinh luôn hết lòng vì Đảng, vì nước, vì dân; vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách. Phẩm chất đạo đức cách mạng, trí tuệ và tài năng của đồng chí luôn tỏa sáng trong mọi hoàn cảnh; nhất là ở các bước ngoặt quan trọng của lịch sử cách mạng Việt Nam.
Trong công cuộc xây dựng đất nước, đồng chí Trường Chinh là “Tổng Bí thư của đổi mới”. Tháng 7/1986, Hội nghị đặc biệt Ban Chấp hành Trung ương bầu đồng chí Trường Chinh là Tổng Bí thư. Với trách nhiệm cao trước Đảng, trước dân, đồng chí Trường Chinh cùng với Bộ Chính trị tìm hiểu và nghiên cứu hoạch định đường lối đổi mới, nêu ra những kết luận sâu sắc về “Đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế” đưa đất nước vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội, tạo ra bước ngoặt vĩ đại của cách mạng Việt Nam thời kỳ đổi mới.
![]() |
Khách tham quan tìm hiểu thân thế, sự nghiệp Tổng Bí thư Trường Chinh tại Nhà lưu niệm Tổng Bí thư Trường Chinh ở làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng (Xuân Trường). (Ảnh: Việt Thắng) |
Trong bài phát biểu tại Hội nghị Bộ Chính trị ngày 18/5/1986, bằng lý luận và thực tiễn của mình, đồng chí cho rằng: Trong quá trình đổi mới tư duy, nhất là tư duy kinh tế, chúng ta không thể không sử dụng các phạm trù sản xuất hàng hóa, quy luật giá trị, đòn bẩy kinh tế, tiền tệ, giá cả thị trường. Đó là những phạm trù chính trị - kinh tế học được các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lê-nin đúc kết và khái quát lên, thì tại sao chúng ta lại không dùng được, xem như là công cụ phổ biến của tư duy kinh tế. Vấn đề là những phạm trù kinh tế ấy có phù hợp với điều kiện cụ thể, phản ánh được những quy luật kinh tế khách quan của nước ta hay không chứ không phải là bắt chước những quan điểm nước ngoài. Quá trình hình thành đường lối đổi mới của Đảng ta phải trải qua sự đấu tranh giữa cái cũ và cái mới...
Từ năm 1982 đến khi tiến hành Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, với nhiều bài phát biểu thẳng thắn “nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật” trong các Hội nghị Trung ương 6, 7 và 8…, đồng chí Trường Chinh cùng với Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa V xác lập nên mô hình mới, cơ chế mới, đặt nền tảng lý luận cho đường lối toàn diện của Đảng ta tại Đại hội VI. Điểm nổi bật trong những luận điểm đổi mới về tư duy, đặc biệt là tư duy kinh tế của đồng chí Trường Chinh là: Thực hiện xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần trên cơ sở xác định đúng cơ cấu xã hội của nền kinh tế; phát triển nền kinh tế hàng hóa; thừa nhận sự tồn tại và chủ động vận hành cơ chế thị trường xã hội chủ nghĩa.
![]() |
Tượng đài Tổng Bí thư Trường Chinh tại Quảng trường thị trấn Xuân Trường. (Ảnh: Việt Thắng) |
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng được tiến hành tại Hà Nội từ ngày 5 đến ngày 14/12/1986. Đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh đã đọc diễn văn khai mạc Đại hội. Đồng chí Trường Chinh đã phân tích và làm rõ tình hình bằng nhiều luận điểm khoa học và thực tiễn sinh động. Đồng chí chỉ rõ: “Đổi mới tư duy trong mọi lĩnh vực hoạt động của Đảng và Nhà nước là việc cấp bách, đồng thời là việc thường xuyên, lâu dài. Tính bảo thủ, sức ỳ của những quan niệm cũ là trở ngại không nhỏ, nhất là những quan niệm ấy lại gắn chặt với những người mang nặng chủ nghĩa cá nhân và đầu óc thủ cựu. Cần tạo những điều kiện xã hội thuận lợi cho quá trình đổi mới tư duy: bầu không khí dân chủ trong xã hội, nhất là trong sinh hoạt Đảng, trong nghiên cứu khoa học; tinh thần tôn trọng sự thật, tôn trọng chân lý; hệ thống thông tin chính xác; tự phê bình và phê bình được tiến hành một cách thường xuyên và nghiêm túc... Điều quan trọng là phải coi trọng công tác lý luận nhằm cung cấp nội dung khoa học cho việc đổi mới tư duy”.
![]() |
Đổi mới tư duy, nhất là tư duy kinh tế là một cống hiến đặc biệt xuất sắc về tư tưởng, lý luận của đồng chí Trường Chinh, đánh dấu bước chuyển mới trong tư duy lý luận của Đảng ta; là sự vận dụng hết sức sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào hoàn cảnh cụ thể của đất nước ta. Đại hội VI đã đi vào lịch sử dân tộc ta với tư cách là đại hội của đổi mới, là cột mốc đánh dấu bước phát triển mới của cách mạng Việt Nam.
Những thành tựu đã đạt được qua gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước càng khẳng định tính đúng đắn của đường lối đổi mới toàn diện do Đại hội VI đề ra mà đồng chí Trường Chinh trên cương vị Tổng Bí thư là người khởi xướng và có những cống hiến xuất sắc về lý luận trong việc xác định đường lối đổi mới của Đảng.
Việt Thắng