Tục lệ mừng thọ xưa ở Nam Định

09:06, 04/06/2013

Không ít hương ước trước hương ước Cải lương của Nam Định có chép đến mục khao lão, phản ánh phần nào sự tồn tại tục lệ lên lão, khao lão, trọng thọ trong các làng xã Nam Định. Chẳng hạn:

Lệ của làng Hà Cát (soạn năm Chính Hoà thứ 3 -1682), làng Phong Miêu (soạn năm Chính Hoà thứ 12 - 1691) quy định: Người trong xã 55 tuổi trở lên có lệ tiệc lên  thọ, biện 1 thủ lợn, 1 mâm xôi, 200 miếng trầu cau, 1 vò rượu mang ra đình lễ thánh, kính dân bày cỗ mời dân ăn uống. Nạp lệ 30 quan. Nếu nhà nghèo thì chỉ thu 15 quan để sung công quỹ, hàng năm cứ đến ngày 10 tháng giêng thì tổ chức lễ mừng thọ. Người đến kỳ sửa lễ thọ phải biện đủ lợn xôi, bánh dày theo quy định.

Lệ làng  Hoành Nha (soạn năm Đồng Khánh thứ nhất - 1889): "Người đến tuổi 60, 70, 80, 90 sửa lễ một con lợn, một mâm xôi, 1 hũ rượu, 100 miếng trầu đem ra đình  vào ngày 11 tháng 2 hoặc 10 tháng 8, trước là lễ thánh sau là khao làng".

Lệ  làng Dịch Thọ - Giao Thuỷ (soạn năm Đồng Khánh thứ 3 - 1891): "Các cụ 70 tuổi trở lên, toàn xã sửa một buồng cau, một đôi câu đối, một bánh pháo, cả thôn đến nhà chúc mừng. Các cụ từ 80 trở lên theo thứ bậc khác nhau".

Vào  đầu thế kỷ XX, theo Khiếu Năng Tĩnh cho biết: " Các xã Qũy Nhất, Bình Hải, Sỹ Hội, Đồi Trung, Phạm Xá, Đông Cao... huyện Đại An có lệ Yến Lão. Đàn bà đến 65, đàn ông 60 tuổi. Hàng năm lý dịch trong xã chuẩn bị áo quần hia mũ mang đến từng nhà để biếu các cụ. Mời các cụ lên kiệu, rước ra đình làng làm lễ vào hội lão. Xã trưởng cùng các chức dịch đưa rượu chúc các cụ và đọc bài chúc thọ trước, sau đó đến  ông hội trưởng chúc mừng. Từ năm sau trở đi không rước nữa, mà hàng năm duy trì lệ rước ra đình chỉ có các cụ từ 90 tuổi trở lên cả rước đi, rước về.

Ở các vùng Cát Chử, Quỹ Đề, Trừng Hải, Duyên Bình, An Lũng, Liễu Đê, Quần Lạc có lệ "Khánh lão" ăn uống sang trọng, dành ruộng tốt làm cỗ. Lệ mở vào dịp tế thần mùa xuân hàng năm. Cứ 60 tuổi trở lên thì được dự; 60 tuổi 5 người một cỗ, 70-79: ngồi mâm 4; 80 tuổi trở lên mỗi cụ một cỗ, biếu thêm 3 quan tiền..

Những nghi thức mừng thọ trên (được chép trong hương ước của các làng), nhưng cũng chỉ dành cho các cụ "vai vế" trong làng - xã. Đối với đông đảo người nghèo trong xã hội trước đây, không có tiền chạy "mua" danh, chức trong hàng giáp, hàng xã thì không có tổ chức thọ, ngay cả khi ra đình việc làng dù cao tuổi vẫn phải ngồi chiếu, bàn dưới.

Ngày nay, lễ mừng thọ dường như trở lại, nhưng với những cách thức, phong tục mới. "Hội người cao tuổi"- tổ chức dành cho tất cả các cụ ông cụ bà, thành viên quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được xây dựng và hoạt động tích cực từ trung ương xuống đến các làng xã, phường phố.

Cỗ bàn to nhỏ, cao thấp  không còn là tiêu chuẩn duy nhất cao quý, sang trọng dành cho việc tôn trọng tuổi tác, mừng thọ các cụ. Lễ mừng thọ với những nghi thức danh dự, sự động viên, tôn trọng tuổi cao bằng vật chất, tinh thần (giấy chúc thọ, quà bánh, trướng, câu lạc bộ thơ...) của cộng đồng làng xã, cơ quan, phường phố không còn để dành riêng cho các cụ ông, thuộc các gia đình có danh, chức.

Theo: Địa chí Nam Định

 



BÁO NAM ĐỊNH ĐIỆN TỬ

Tổng biên tập: Phạm Văn Trường

Phó Tổng biên tập: Trần Vân Anh, Nguyễn Thị Thu Thủy

Tòa soạn: Số 68 Trần Phú, TP Nam Định, tỉnh Nam Định

Điện thoại: 0228.3849386; Email: toasoanbnd@gmail.com