Tháng 9 vừa qua, khi đi rút tiền lương bằng thẻ ATM, chị Hương - một cán bộ công tác tại Thành phố Nam Định cảm thấy "hẫng" khi bị trừ gần 600 nghìn đồng do truy thu bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) 30 tháng. Mặc dù đã được báo trước về khoản truy thu này, song nhiều người đều có tâm trạng như chị Hương.
 |
| Cán bộ phòng Thu (BHXH tỉnh) triển khai công tác thu những tháng cuối năm. |
Theo số liệu quyết toán của BHXH các huyện, thành phố, đến hết 30-6-2011, hầu hết các đơn vị sự nghiệp công lập mới chỉ chuyển được 2% kinh phí đóng BHTN phát sinh từ tháng 5-2011, còn 2% kinh phí BHTN truy thu thời gian từ tháng 1-2009 đến 31-3-2011 và số phát sinh trong tháng 4-2011 (tháng đầu tiên triển khai thu BHTN của đối tượng này) vẫn chưa nộp với lý do chưa nhận được kinh phí ngân sách tỉnh cấp bổ sung. Tổng số tiền phải nộp là trên 45,3 tỷ đồng, trong đó số kinh phí 1% do ngân sách tỉnh hỗ trợ hằng năm cho các đơn vị sự nghiệp công lập hưởng lương từ ngân sách tỉnh là trên 15,1 tỷ đồng.
BHTN là chính sách mới song đã thể hiện rõ tính ưu việt trong việc giải quyết tình thế trước mắt (nhu cầu sinh hoạt tối thiểu của người lao động) và chiến lược lâu dài của nền kinh tế - xã hội (hỗ trợ nâng cao tay nghề, chuyển dịch lao động giữa các thành phần kinh tế…) nhằm hỗ trợ người lao động bị mất việc làm có nhu cầu làm việc nhưng chưa tìm được việc làm mới. Qua thời gian triển khai thực hiện chế độ BHTN cho thấy người lao động thất nghiệp đã được hưởng những quyền lợi như: hưởng trợ cấp thất nghiệp, tư vấn giới thiệu việc làm mới, hỗ trợ học nghề, góp phần giảm "gánh nặng" cho Nhà nước về giải quyết hậu quả do thất nghiệp, giúp người sử dụng lao động tập trung tốt hơn cho sản xuất thay vì phải chịu trách nhiệm giải quyết việc làm, trợ cấp mất việc làm cho người lao động như trước đây, đồng thời góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Năm 2010, BHXH tỉnh đã tiếp nhận 361 hồ sơ trợ cấp thất nghiệp, 360 hồ sơ hỗ trợ tìm việc làm, chi trợ cấp thất nghiệp hơn 766,8 triệu đồng. Tuy nhiên, do việc giải quyết trợ cấp BHTN liên quan đến vấn đề nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN; những cơ quan, doanh nghiệp chưa hoàn thành nghĩa vụ trích nộp, cố tình nợ đọng thì người lao động ở đơn vị đó cũng chưa đủ điều kiện xác nhận, làm thủ tục hưởng BHTN. Bên cạnh đó, theo quy định, người lao động phải tiến hành đăng ký thất nghiệp trong thời hạn 7 ngày và nộp đủ hồ sơ hợp lệ cho Trung tâm giới thiệu việc làm trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký, nếu quá các thời hạn này người lao động sẽ bị từ chối thụ hưởng các chế độ BHTN. Thời hạn trên được cho là quá ngắn, gây sức ép cho cả người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan BHXH, dẫn đến việc đăng ký thất nghiệp trễ hạn. Chính những tồn tại, hạn chế này khiến cho việc mở rộng đối tượng tham gia BHTN còn thấp, việc thu và truy thu BHTN gặp nhiều khó khăn.
Để chính sách BHTN ngày càng đi vào cuộc sống, cùng với việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thực hiện pháp luật lao động, BHXH, BHTN để người lao động, người sử dụng lao động hiểu rõ quyền và trách nhiệm tham gia BHTN cần giải quyết kịp thời trợ cấp BHTN. BHXH Việt Nam và Bộ LĐ-TB và XH cũng nên sớm có phương án sửa đổi, bổ sung chính sách cho phù hợp. Các cơ quan chức năng cần đánh giá hiệu quả việc đào tạo nghề và hỗ trợ người lao động thất nghiệp nhanh chóng có cơ hội trở lại thị trường lao động, chứ không phải trông chờ vào khoản trợ cấp thất nghiệp./.
Bài và ảnh: Lam Hồng
