Ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) trong sản xuất là hướng đi tất yếu để nông sản nội địa không bị bỏ lại phía sau trên thị trường hội nhập quốc tế. Thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, thời gian qua tỉnh đã có những bước tiến vượt bậc trong việc ứng dụng KHCN, tạo ra nhiều sản phẩm mới, chất lượng, cho giá trị kinh tế cao, góp phần cải thiện thu nhập cho nông dân, từng bước thay đổi diện mạo nông nghiệp, nông thôn.
 |
| Mô hình trồng dưa lưới công nghệ cao tại xóm Liên Phong, xã Giao Phong (Giao Thủy). |
Nhận thấy hiệu quả và khả năng phát triển sản xuất của nấm Đông trùng hạ thảo tại tỉnh ta, từ năm 2017, Trung tâm Ứng dụng, dịch vụ KH và CN (Sở KH và CN) thực hiện đề tài “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật sản xuất thử nghiệm nấm Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris”. Trung tâm đã đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại như: phòng cấy nuôi tối, phòng nuôi sáng theo tiêu chuẩn khép kín vô trùng, tự động điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, không khí; tủ cấy vi sinh, nồi hấp tiệt trùng, máy lắc giống… Được nuôi dưỡng 60-70 ngày với các nguyên liệu như nhộng tằm, gạo, ngô, dinh dưỡng hữu cơ trong môi trường được điều khiển tương đồng cao nhất với môi trường tự nhiên như ở Tây Tạng đã cho thu hoạch lứa nấm Đông trùng hạ thảo nhân tạo đầu tiên với 1.500 lọ nấm tươi. Sau khi phân tích kiểm nghiệm thành phẩm cho thấy sản phẩm có chất lượng, hàm lượng dược chất tương đương với các sản phẩm cùng loại trên thị trường. Trong đó, hai dược chất cơ bản là Cordycepin (phòng chống u xơ, tiền ung thư) và Adenosin (điều trị tim mạch) cùng 17 axit amin quý hiếm khác trong nấm đều đạt tỷ lệ cao. Trong 2 năm 2018-2019, Trung tâm tiếp tục hoàn thiện quy trình công nghệ, liên tục tổ chức sản xuất nấm Đông trùng hạ thảo cung cấp ra thị trường và được đón nhận tích cực với giá bán rẻ hơn 10 lần so với sản phẩm nhập khẩu. Tiếp nối thành công trên, Trung tâm đã đề xuất và được Bộ KH và CN giao thực hiện dự án “Ứng dụng tiến bộ KH và CN xây dựng mô hình sản xuất giống, nuôi trồng và chế biến nấm Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris tại Nam Định” thuộc chương trình “Hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH và CN thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2025”. Dự án thành công tạo đà cho Trung tâm mở rộng sản xuất nấm dược liệu Đông trùng hạ thảo và các sản phẩm chế biến từ Đông trùng hạ thảo cung cấp ra thị trường, người dân sẽ được sử dụng các sản phẩm có chất lượng tốt với giá thành hợp lý.
Năm 2011, anh Nguyễn Văn Thành, xã Hải Chính (Hải Hậu) đã xây dựng khu trồng nấm linh chi, bào ngư, mộc nhĩ với hệ thống sản xuất nấm sạch, được đồng bộ khép kín từ nhà chứa nguyên liệu, nhà ủ, sàng lọc nguyên liệu, khu vực đóng bịch phôi giống nấm bằng máy tự động, buồng hấp thanh trùng, phòng sạch cấy phôi nấm sau khi hấp thanh trùng, khu sản xuất, khu sấy, đóng gói nấm. Ham học hỏi, nghiên cứu để hoàn thiện quy trình sản xuất cộng với việc mạnh dạn đầu tư thiết bị hiện đại, anh đã thành công khi thành phẩm tỷ lệ nuôi cấy nấm đạt trên 90%, sản phẩm được thị trường đón nhận bởi chất lượng cao, sạch. Từ thành công trên, năm 2014 anh Thành đã thành lập HTX tiểu thủ công nghiệp Linh Phát và bắt đầu mở rộng quy mô sản xuất theo quy trình VietGAP, đồng thời nghiên cứu chế biến đa dạng hóa sản phẩm nấm và các sản phẩm chế biến từ nấm như: rượu nấm, trà nấm. Anh Thành cho biết, mỗi năm, HTX cung ứng ra thị trường hơn 5 tấn nấm sạch linh chi, 70 tấn nấm bào ngư, 30 tấn mộc nhĩ, 10 tấn nấm mỡ, 500 lít rượu nấm linh chi, 10 nghìn hộp trà linh chi… với doanh thu đạt trên 5 tỷ đồng. Đánh giá về HTX Linh Phát của anh Thành, đồng chí Nguyễn Sinh Tiến, Phó Giám đốc Sở NN và PTNT cho biết: “Đây là một trong những HTX hoạt động hiệu quả, đã sản xuất được những sản phẩm OCOP cấp tỉnh đạt hạng 3 sao”.
Năm 2016, anh Cao Duy Hưng, xã Giao Phong (Giao Thủy) đầu tư xây dựng 3.000m2 nhà màng trên vùng đất trồng màu để sản xuất rau củ quả…; trong đó chủ lực là hơn 4.000 cây dưa lưới - loại nông sản chất lượng cao. Với những diện tích trồng bắp cải, su hào, súp lơ, anh Hưng lắp đặt hệ thống béc tưới xoay 3600 phun mưa để thường xuyên giữ ẩm cho cây trồng. Còn hơn 4.000 gốc dưa lưới được anh sử dụng hệ thống tưới nước nhỏ giọt theo công nghệ Israel cho phép chủ động điều khiển độ ẩm, căn chỉnh lượng nước tự động phù hợp với nhu cầu của cây trồng theo từng giai đoạn phát triển, vừa tiết kiệm nước. Bên cạnh đó, ứng dụng trồng cây trong nhà màng giúp anh chủ động về tiểu khí hậu như độ ẩm, nhiệt độ nên có thể chủ động trồng quay vòng gối lứa quanh năm. Không những vậy, việc sản xuất trong nhà màng còn ngăn ngừa côn trùng phá hoại, giảm tối đa lượng thuốc bảo vệ thực vật, tạo ra sản phẩm vừa có mẫu mã đẹp vừa đảm bảo chất lượng an toàn góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và cộng đồng. Chỉ tính riêng diện tích sản xuất trong nhà màng, mỗi năm anh Hưng thu lãi trên 300 triệu đồng.
Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp, cá nhân trên địa bàn tỉnh đã mạnh dạn đầu tư ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp cho ra nhiều sản phẩm có chất lượng, hiệu quả kinh tế cao, góp phần hình thành các vùng sản xuất sạch theo chuỗi, có đầu ra ổn định, nâng cao thu nhập cho người lao động nông nghiệp. Điển hình là các mô hình sản xuất, chế biến cây dây thìa canh ở xã Hải Lộc (Hải Hậu); mô hình trồng rau hữu cơ thủy canh trong nhà màng và trồng rau ngoài trời theo tiêu chuẩn VietGAP của Công ty Cổ phần Rau quả sạch Ngọc Anh, xã Trực Hùng (Trực Ninh); mô hình sản xuất hoa và rau an toàn trong nhà lưới áp dụng công nghệ tưới Israel của anh Trần Trọng Việt, xã Mỹ Thắng (Mỹ Lộc); mô hình trồng cây dược liệu theo tiêu chuẩn GACCP-WHO tại một số xã ở huyện Nghĩa Hưng… Mặc dù các mô hình đã cho thấy kết quả thực tiễn về kinh tế - xã hội và môi trường song việc nhân rộng những mô hình ứng dụng công nghệ sản xuất nông sản chất lượng cao ở tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Qua phân tích nguyên nhân, để phát huy hiệu quả những mô hình này, Sở KH và CN khuyến cáo người đầu tư cần tìm hiểu kỹ, lựa chọn đúng công nghệ, tránh đầu tư dàn trải. Mặt khác, việc đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp công nghệ cao rất cần thiết, bởi thực tế mặt bằng chung trình độ lao động trong lĩnh vực nông nghiệp hiện nay còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. Ngoài ra, nguồn vốn đầu tư cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao cũng là bài toán khó đối với nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã và đang có ý định đầu tư. Do vậy, thời gian tới, tỉnh rất cần có thêm cơ chế hỗ trợ thiết thực về vốn./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
