Lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong ba con đường chính lây truyền HIV/AIDS. Qua nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trên các bà mẹ mang thai có HIV (không được can thiệp) cho thấy, cứ 100 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV thì có khoảng 36 trẻ bị lây nhiễm. Tuy nhiên nếu người mẹ được tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con sẽ giảm xuống còn dưới 5%. Thực hiện Chương trình Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, tỉnh ta đã đẩy mạnh tuyên tuyền cho người dân, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ mang thai về lợi ích của xét nghiệm HIV sớm, điều trị ARV sớm; triển khai gói dịch vụ can thiệp phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Hầu hết phụ nữ mang thai nhiễm HIV được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ.
 |
| Khám sức khỏe và tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai tại Trung tâm Y tế huyện Xuân Trường. |
Với mục tiêu: “Mẹ không có HIV - Con không nhiễm HIV”, Sở Y tế đã chỉ đạo các cơ sở y tế trong tỉnh triển khai Chương trình mục tiêu y tế - dân số, Dự án phòng chống HIV/AIDS và Chương trình Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con với nhiều hoạt động thiết thực. Các cơ sở y tế tập trung thông tin, giáo dục, truyền thông về HIV/AIDS, lợi ích tiếp cận sớm các dịch vụ, đặc biệt là tư vấn xét nghiệm phát hiện sớm nhiễm HIV cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ, các can thiệp dự phòng lây truyền và hiệu quả của các biện pháp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Quảng bá, giới thiệu địa chỉ các cơ sở cung cấp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trên địa bàn; phát sóng các đoạn phim ngắn, phóng sự, tiểu phẩm, tổ chức tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trên các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức các buổi nói chuyện, tư vấn, thăm gia đình, thảo luận nhóm; phát hành tài liệu truyền thông có nội dung về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
Cùng với các hoạt động truyền thông, các cơ sở sản khoa tăng cường cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho các thai phụ. Tại tỉnh ta, gói dịch vụ can thiệp phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con của các cơ sở triển khai dịch vụ phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con gồm: Tư vấn miễn phí cho phụ nữ mang thai và người nhà về xét nghiệm HIV; Xét nghiệm HIV miễn phí, bí mật cho phụ nữ mang thai; Giới thiệu phụ nữ mang thai nhiễm HIV đến dịch vụ chăm sóc và điều trị HIV/AIDS để được khám, chẩn đoán và điều trị ARV; Điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV; Điều trị dự phòng lây truyền mẹ con cho đứa trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV... Riêng Bệnh viện Phụ sản tỉnh và Bệnh viện Đa khoa huyện Hải Hậu, Trung tâm Y tế các huyện Hải Hậu, Giao Thủy được Dự án Quỹ Toàn cầu hỗ trợ triển khai dịch vụ can thiệp phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con như: Đầu tư trang thiết bị tư vấn, xét nghiệm; đào tạo cán bộ y tế tham gia hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; hỗ trợ thuốc, sữa cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV… Trong khuôn khổ dự án, các đơn vị đẩy mạnh công tác tư vấn xét nghiệm HIV sớm cho phụ nữ mang thai, tư vấn và xét nghiệm ngay từ lần đầu khi đến khám thai tại các cơ sở y tế. Mở rộng tư vấn xét nghiệm HIV tại tuyến xã, tư vấn xét nghiệm HIV lưu động, lồng ghép trong các tư vấn chăm sóc sức khỏe trong thai kỳ. Tăng cường cơ chế phối hợp để chuyển gửi hiệu quả giữa cơ sở xét nghiệm HIV với cơ sở điều trị HIV/AIDS, đảm bảo phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị ARV sớm và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được sử dụng phác đồ theo hướng dẫn mới của Bộ Y tế phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Bệnh viện Nhi tỉnh phối hợp với Bệnh viện Phụ sản tỉnh, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh làm tốt các hoạt động chăm sóc và điều trị cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV. Hàng năm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tổ chức tập huấn cho cán bộ làm công tác tư vấn tại cơ sở sản khoa, hệ thống chăm sóc sức khỏe sinh sản các tuyến, khám, quản lý thai sản,… làm tốt các hoạt động chuyên môn, đảm bảo 100% phụ nữ mang thai nhiễm HIV và số trẻ sinh ra được chăm sóc, quản lý và điều trị bằng thuốc ARV. Nhờ đó, phụ nữ mang thai được cung cấp kiến thức về lây truyền HIV, chủ động tham gia xét nghiệm HIV ngày càng tăng. Số phụ nữ mang thai được xét nghiệm trước sinh tăng cao, đạt 15-20 nghìn phụ nữ mang thai được tư vấn, xét nghiệm HIV mỗi năm; kịp thời phát hiện và 100% phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được điều trị phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
Hưởng ứng “Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con” năm 2020 (từ ngày 1 đến 30-6) với chủ đề “Điều trị thuốc ARV sớm cho mẹ - sức khỏe cho con”, Ban chỉ đạo phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm của tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng, các huyện, thành phố chỉ đạo tổ chức thực hiện và giám sát các hoạt động của “Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con” tại địa phương, đơn vị; huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị và nhân dân thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ trẻ nhiễm HIV từ mẹ xuống dưới 2% vào năm nay. Các ngành chức năng đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, vợ của người nhiễm HIV trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có hành vi nguy cơ cao về lợi ích xét nghiệm HIV sớm và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con sớm; giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV; tăng cường sự hỗ trợ của gia đình, xã hội trong dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Ngành Y tế tăng cường cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con như tư vấn, xét nghiệm HIV sớm cho phụ nữ mang thai, tư vấn và xét nghiệm ngay từ lần đầu khi đến khám thai tại các cơ sở y tế. Mở rộng tư vấn xét nghiệm HIV tại tuyến xã, tư vấn xét nghiệm HIV lưu động, lồng ghép trong các tư vấn chăm sóc sức khỏe trong thai kỳ; cung cấp thuốc ARV cho phụ nữ nhiễm HIV, đẩy mạnh các can thiệp và chất lượng các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; tỉnh làm tốt các hoạt động chăm sóc và điều trị cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV nhằm giảm tối đa tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con./.
Bài và ảnh: Minh Tân
