Trong điều kiện thời tiết diễn biến bất thường, dịch bệnh trên người, cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát… ảnh hưởng bất lợi cho sinh trưởng, phát triển của lúa mùa, khả năng đầu tư của các hộ nông dân và hiệu quả sản xuất. Song được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các bộ, ngành Trung ương, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở NN và PTNT, các địa phương đã tập trung triển khai nhiều giải pháp phù hợp, kịp thời khắc phục khó khăn, nên vụ mùa đã giành thắng lợi toàn diện.
 |
| Thu hoạch lúa mùa ở xã Mỹ Thành (Mỹ Lộc) năng suất ước đạt trên 50 tạ/ha. |
Vụ mùa năm nay, toàn tỉnh gieo cấy 72.911ha, giảm 556ha so với vụ mùa năm 2019; trong đó cơ cấu giống lúa lai 13% diện tích, lúa thuần 76% diện tích và 11% diện tích lúa đặc sản. Theo đánh giá của Sở NN và PTNT, năng suất lúa mùa dự kiến đạt gần 50 tạ/ha, sản lượng lúa ước đạt 364.500 tấn. Để có được kết quả này, các địa phương đã tích cực tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sử dụng các giống lúa thuần, lúa lai theo khuyến cáo của ngành Nông nghiệp. Theo đó, các giống lúa thuần được sử dụng trong vụ mùa này là: TBR225, M1-NĐ, BC15 kháng đạo ôn, LP5, Nếp 97, QR1, NĐ5, Nếp Hưng Yên, Lộc Trời 183, Nàng xuân; các giống lúa lai là: CT16, Bắc ưu 903 kháng bạc lá, Phúc thái 168, Lai thơm 6; các giống lúa đặc sản là Nếp Bắc, Nếp Cái hoa vàng, Tám xoan, Dự... Căn cứ điều kiện cụ thể, các huyện lựa chọn sử dụng 3-4 giống chủ lực, mỗi hộ dân chỉ lựa chọn, sử dụng 1 hoặc 2 giống. Hạn chế tối đa đưa giống Bắc thơm số 7 vào cơ cấu vì đây là giống nhiễm nặng bệnh lùn sọc đen, bạc lá, rầy và chịu úng, chống đổ kém. Trong điều kiện nắng nóng nhiều ngày từ cuối tháng 6 kéo dài sang tháng 7 khiến nền nhiệt trung bình tương đối cao, bất lợi cho sinh trưởng, phát triển của lúa mùa đầu vụ nhưng các địa phương đã chỉ đạo quyết liệt, thực hiện phương châm gieo cấy càng sớm càng tốt, áp dụng đồng bộ các biện pháp thâm canh nhằm chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống bệnh lùn sọc đen. Do đó, việc gieo cấy lúa mùa đã bảo đảm cơ bản hoàn thành trước ngày 20-7, sớm hơn từ 5-7 ngày so với vụ mùa năm 2019. Cùng với việc thực hiện nghiêm túc cơ cấu giống theo khuyến cáo của ngành Nông nghiệp, các địa phương, doanh nghiệp, HTX, hộ nông dân cũng tăng cường phối hợp, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ lúa thành phẩm, lúa giống, nhất là giống lúa Bắc thơm số 7 kháng bạc lá với quy trình thâm canh riêng do Sở NN và PTNT, doanh nghiệp hướng dẫn. Tiêu biểu như mô hình liên kết của Công ty TNHH Cường Tân, Công ty Cổ phần Sản xuất và Thương mại tổng hợp Xuân Trường... thuê gom tích tụ ruộng đất thành các cánh đồng lớn sản xuất lúa giống với quy mô 702ha; lợi nhuận bình quân đạt 30-50 triệu đồng/ha/vụ, bảo đảm thu nhập của người nông dân trên mỗi ha đất canh tác cao gấp trên 3 lần so với cách làm cũ. Mô hình liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ lúa gạo chất lượng cao gắn với xây dựng thương hiệu gạo Nam Định của Công ty TNHH Toản Xuân với các hộ nông dân có diện tích đất sản xuất lớn, các HTX nông nghiệp trong tỉnh quy mô 500ha, với sản lượng thu mua khoảng 4.000 tấn thóc, thu nhập của người dân trên mỗi ha/vụ tăng khoảng 8-10% so với gieo cấy lúa đại trà... Trong vụ mùa này toàn tỉnh cũng phát triển 159 mô hình lúa cánh đồng lớn với tổng diện tích 8.943ha. Nét mới trong sản xuất vụ mùa năm nay là mặc dù nguồn lực còn hạn chế song UBND tỉnh đã đầu tư hỗ trợ các địa phương 3 tỷ đồng mua 36 máy cấy để khuyến khích xây dựng và mở rộng áp dụng “mạ khay - máy cấy”, nhất là đối với các mô hình thuê gom, tích tụ ruộng đất sản xuất quy mô lớn; mô hình dịch vụ của các HTX nông nghiệp, hạn chế tối đa diện tích gieo sạ (chỉ áp dụng ở những cánh đồng chủ động nước và ở những nơi nông dân đã có kinh nghiệm gieo sạ). Đối với những vùng có khả năng bị úng trũng như: Khu vực cụm 3 - huyện Trực Ninh, cụm 4 - huyện Nam Trực, một số xã của huyện Hải Hậu, Xuân Trường, Nghĩa Hưng… người dân đã thực hiện gieo mạ dược, mạ dày xúc để cấy, hạn chế tối đa thiệt hại khi xảy ra mưa lớn trong thời điểm gieo cấy; đồng thời tổ chức khảo nghiệm một số giống lúa có khả năng chịu úng như giống lúa SHPT3 của Công ty Cổ phần Giống cây trồng Hải Dương, gắn với mô hình liên kết tiêu thụ sản phẩm. Bảo đảm mật độ cấy lúa lai, lúa thuần, diện tích gieo sạ sử dụng đúng số lượng giống/sào. Trong khâu làm đất do thời gian chuyển vụ ngắn, trời nắng, nóng nên các địa phương hướng dẫn nông dân hạn chế việc vặn rạ, thực hiện cày bừa kỹ, làm tốt công tác vệ sinh đồng ruộng để hạn chế nguồn sâu, bệnh hại, nhất là bệnh lùn sọc đen; thường xuyên giữ đủ nước trong ruộng để thúc đẩy nhanh quá trình phân hủy xác thực vật. Trong công tác chăm sóc, ngành Nông nghiệp hướng dẫn người nông dân sử dụng phân hỗn hợp N-P-K với các sản phẩm phân bón của nhà sản xuất có uy tín như: Tiến Nông, Lâm Thao, Bình Điền, Phú Mỹ, Việt Nhật, Ninh Bình… Tăng cường sử dụng và tận dụng tối đa nguồn phân hữu cơ để bón lót thay thế một phần lượng phân vô cơ, nhất là ở những chân ruộng nhiễm chua, phèn, mặn. Chủ động bón phân cân đối, bón sớm, bón gọn; không lạm dụng phân đạm, không bón phân đạm muộn và tập trung phân đạm cho bón lót, bón thúc lần 1. Điều đáng ghi nhận ở vụ mùa năm nay là các địa phương đã chủ động hơn trong phòng bệnh lùn sọc đen, bạc lá lúa bằng việc lựa chọn, sử dụng giống ít nhiễm rầy, bạc lá; tích cực áp dụng phương thức thâm canh lúa cải tiến (SRI), đó là: mật độ hợp lý, bón phân cân đối, bón lót sâu, bón thúc sớm, quản lý nước chặt chẽ và bổ sung phân hữu cơ để tạo giàn lúa khỏe, phát triển đồng đều, nâng cao khả năng kháng bệnh. Đồng thời tăng cường kiểm tra đồng ruộng, phát hiện và hướng dẫn nông dân phòng trừ kịp thời các đối tượng sâu bệnh theo nguyên tắc “4 đúng”; tổ chức phòng trừ hiệu quả các đối tượng dịch hại như: chuột, ốc bươu vàng, các lứa rầy, sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân 2 chấm; bệnh khô vằn, đạo ôn cổ bông trên các giống lúa bị nhiễm.
Tuy nhiên, việc chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho người sản xuất còn rất khiêm tốn do hạn hẹp về kinh phí, sản xuất nhỏ lẻ không thuận lợi cho việc áp dụng kỹ thuật mới. Việc tổ chức sản xuất vụ mùa gặp nhiều khó khăn do nắng nóng, mưa, bão diễn biến phức tạp, không theo quy luật dẫn đến tình trạng nông dân bỏ ruộng hoang tiếp tục diễn ra và tăng cao tạo môi trường lưu trữ và phát sinh chuột, sâu bệnh. Tình trạng sâu bệnh ngày càng diễn biến phức tạp, mật độ tăng cao và xuất hiện một số đối tượng sâu bệnh nguy hại mới.
Mặc dù vẫn còn những hạn chế song vụ mùa năm nay đã cơ bản giành thắng lợi, đảm bảo nguồn thu nhập cho nông dân trong bối cảnh kinh tế khó khăn do tác động của dịch COVID-19, hỗ trợ thực hiện xây dựng nông thôn mới ở các địa phương./.
Bài và ảnh: Văn Đại
