Nhãn hiệu tập thể (NHTT) là nhãn hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các thành viên, tổ chức là chủ sở hữu nhãn hiệu đó với hàng hoá, dịch vụ của tổ chức, cá nhân không phải là thành viên của tổ chức đó. Do vậy, nhãn hiệu sẽ được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện: Được thể hiện dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh hoặc sự kết hợp các yếu tố đó; có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác. NHTT là công cụ hữu hiệu cho các tổ chức, làng nghề xác định chất lượng cũng như thị hiếu đối với một sản phẩm hoặc dịch vụ. Việc sử dụng một NHTT có thể phát triển một liên minh hoặc hỗ trợ sự hợp tác với các tổ chức, hội khác nhằm tận dụng tối đa lợi thế của các nguồn lực chung.
 |
| Gian hàng sản phẩm đúc đồng của Thị trấn Lâm (Ý Yên) tại Hội chợ triển lãm làng nghề Việt Nam, tổ chức tại Thành phố Nam Định, tháng 9-2012. Ảnh: PV |
Bên cạnh đó, các tổ chức, hội phải nhận thức được sự cần thiết phải giữ gìn uy tín chất lượng sản phẩm của địa phương mình cũng như tự nguyện tham gia cùng xây dựng nhãn hiệu chung cho loại sản phẩm đảm bảo các đặc tính nhất định và đóng góp kinh phí để cùng nhau xây dựng và phát triển nhãn hiệu chung. Chính quyền địa phương cũng phải có chủ trương phát triển sản phẩm và sẵn sàng hỗ trợ về chuyên môn cũng như kinh phí cho việc xây dựng và phát triển nhãn hiệu. Tỉnh ta có nhiều làng nghề truyền thống, nhiều sản phẩm nổi tiếng như: gạo tám Hải Hậu; nước mắm Giao Châu; rượu nếp Hải Hậu, Yên Phú; đúc đồng Tống Xá; mây tre đan Yên Tiến... Việc xây dựng NHTT cho các làng nghề, sản phẩm của các địa phương nhằm xác định được “tên tuổi và chỗ đứng” trên thị trường, tăng lợi thế cạnh tranh, nâng cao thu nhập cho người dân cần được các cơ quan quản lý, các địa phương và các làng nghề quan tâm. Khi đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp nói chung cũng như đăng ký NHTT nói riêng được thuận lợi, các đơn vị doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề. Quyền nộp đơn đăng ký NHTT thuộc về tổ chức tập thể được thành lập hợp pháp. Trường hợp nhãn hiệu chứa chỉ dẫn nguồn gốc địa lý của hàng hoá, dịch vụ thì tổ chức tập thể tại địa phương tương ứng với chỉ dẫn nguồn gốc địa lý đó có quyền nộp đơn. Đơn đăng ký NHTT gồm: 2 tờ khai theo mẫu quy định, trong đó có mẫu nhãn hiệu, phần mô tả nhãn hiệu, danh mục hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu. Phần mô tả nhãn hiệu trong tờ khai phải nêu rõ nhãn hiệu đăng ký là NHTT; các yếu tố cấu thành; ý nghĩa của nhãn hiệu; nếu yêu cầu bảo hộ nhãn hiệu màu thì phải nêu rõ và nêu tên màu sắc thể hiện trên nhãn hiệu. Danh mục hàng hoá, dịch vụ phải được nêu rõ và xếp nhóm phù hợp theo bảng phân loại quốc tế về hàng hoá dịch vụ; mẫu nhãn hiệu thể hiện đúng màu sắc yêu cầu bảo hộ, có ảnh chụp hoặc hình vẽ phối cảnh nếu nhãn hiệu là hình ba chiều; quy chế sử dụng NHTT có đủ nội dung tối thiểu theo quy định, bao gồm tên, địa chỉ, căn cứ thành lập và hoạt động của tổ chức tập thể; tiêu chuẩn để trở thành thành viên của tổ chức tập thể; danh sách các tổ chức, cá nhân được phép sử dụng nhãn hiệu; điều kiện sử dụng nhãn hiệu; biện pháp xử lý vi phạm quy chế sử dụng nhãn hiệu; thông tin về nhãn hiệu và hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu; nghĩa vụ của người được sử dụng nhãn hiệu; quyền của chủ sở hữu nhãn hiệu, cơ chế cấp phép, kiểm soát, kiểm tra việc sử dụng nhãn hiệu. Chứng từ nộp lệ phí. Bản thuyết minh tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm mang nhãn hiệu (nếu nhãn hiệu đăng ký là NHTT dùng cho sản phẩm có tính chất đặc thù). Nếu nhãn hiệu xin đăng ký có chứa chỉ dẫn nguồn gốc địa lý, chủ đơn phải nộp tài liệu xác nhận tổ chức đăng ký NHTT là tổ chức của hộ gia đình, cá nhân, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh tại địa phương tương ứng với chỉ dẫn địa lý. Đơn phải có tính thống nhất. Mỗi đơn chỉ được yêu cầu đăng ký 1 nhãn hiệu dùng cho 1 hoặc nhiều hàng hoá, dịch vụ.
Thực tiễn quá trình thẩm định đơn đăng ký NHTT cho thấy người nộp đơn thường gặp một số thiếu sót như: Thiếu giấy phép hoặc quyết định thành lập, điều lệ hoạt động của tổ chức xác nhận chức năng thẩm quyền quản lý NHTT, nhãn hiệu chứng nhận chất lượng, nhãn hiệu chứng nhận nguồn gốc địa lý hàng hoá dịch vụ. Thiếu quy chế sử dụng NHTT hoặc quy chế sử dụng nhãn hiệu chứng nhận trong hồ sơ yêu cầu đăng ký nhãn hiệu. Người nộp đơn đăng ký NHTT không đúng đối tượng quy định. Người nộp đơn nhầm lẫn, đánh dấu sai loại nhãn hiệu có nhu cầu đăng ký trong đơn hoặc không đánh dấu trong tờ khai. Trong quy chế sử dụng NHTT thường không đưa ra tiêu chuẩn để trở thành thành viên của tổ chức tập thể; các điều kiện sử dụng nhãn hiệu; biện pháp xử lý hành vi vi phạm quy chế sử dụng nhãn hiệu, thiếu chữ ký và dấu xác nhận danh sách các tổ chức, cá nhân được phép sử dụng nhãn hiệu. Quy chế sử dụng NHTT thường không được xác nhận của cấp chủ quản nhãn hiệu hoặc cấp trên của chủ sở hữu nhãn hiệu. Trong hồ sơ thường thiếu giấy cho phép đăng ký của tỉnh đối với các đăng ký nhãn hiệu là các dấu hiệu chỉ dẫn nguồn gốc địa lý của hàng hoá và dịch vụ mà yêu cầu đăng ký dưới dạng NHTT, hoặc nhãn hiệu chứng nhận, hoặc có nhưng chỉ cho phép sử dụng chứ không cho phép đăng ký. Người nộp đơn thường không chỉ ra trong tờ khai mục đích, nội dung và phương thức của việc chứng nhận (chứng nhận chất lượng, xuất xứ, nguồn gốc địa lý hay kết hợp giữa các mục đích đó), chứng nhận như thế nào: Trình tự, thủ tục cấp phép chứng nhận các cách thức kiểm tra, duy trì mục đích và nội dung chứng nhận. Cách thức đăng ký chỉ dẫn địa lý có gắn với logo. Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, chỉ dẫn địa lý dùng để đăng ký chỉ có thể là tên địa danh hoặc dấu hiệu biểu trưng của vùng địa lý. Tuy nhiên, nhiều chủ đơn thiết kế hình ảnh gắn kèm tên địa danh và nộp đơn đăng ký dấu hiệu đó. Trong trường hợp này cần lưu ý, chỉ dẫn địa lý được bảo hộ chỉ có thể là tên địa danh. Còn dấu hiệu (logo) gắn kèm tên địa danh có thể bảo hộ dưới hình thức NHTT./.
Khôi Nguyên
