Kinh nghiệm thực tiễn xây dựng nông thôn mới Nam Định

07:10, 17/10/2019

Đồng chí ĐOÀN HỒNG PHONG
Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ,
Trưởng đoàn Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định

Nam Ðịnh nằm ở trung tâm vùng Nam đồng bằng sông Hồng, có diện tích tự nhiên 1.671km2, dân số gần 2 triệu người với 229 xã, phường, thị trấn. Trải qua quá trình lịch sử dựng nước và giữ nước, tỉnh luôn tự hào là một trong những mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi phát tích của Vương triều Trần với hào khí Ðông A rực rỡ; là tỉnh có truyền thống hiếu học và học giỏi, 25 năm liên tục nằm trong Top dẫn đầu cả nước. Tỉnh cũng là một trong những địa phương được mệnh danh là đất trăm nghề với nhiều làng nghề truyền thống, có sản phẩm rất đa dạng và tinh xảo, được người tiêu dùng ưa chuộng.

Thực hiện Quyết định 800/QÐ-TTg ngày 4-6-2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2010-2020, tỉnh đã triển khai thực hiện ngay sau khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Sau gần 9 năm triển khai thực hiện, tỉnh đã đạt được những thành tựu to lớn về xây dựng NTM; đến 31-7-2019, toàn tỉnh có 100% số xã, thị trấn và 10/10 huyện, thành phố đã được công nhận đạt chuẩn NTM; là 1 trong 2 tỉnh đầu tiên của cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, về đích sớm hơn 1,5 năm so với mục tiêu Nghị quyết Ðảng bộ tỉnh lần thứ XIX đề ra.

1. Kết quả nổi bật về xây dựng NTM gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp của tỉnh

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện Chương trình xây dựng NTM: Nhận thức rõ xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu; do vậy, Tỉnh ủy, HÐND, UBND tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo. Ngay sau khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh đã chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM từ tỉnh đến cơ sở; đồng thời thường xuyên rà soát, bổ sung kiện toàn để luôn đảm bảo số lượng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM và tái cơ cấu ngành Nông nghiệp.

Ban Chấp hành Ðảng bộ tỉnh, HÐND tỉnh đã ban hành các nghị quyết chuyên đề; Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành các chỉ thị, kết luận tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và xây dựng NTM như: Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 25-7-2011 về phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, làng nghề ở nông thôn; Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 25-7-2011 về phát triển kinh tế trang trại, gia trại xa khu dân cư tập trung; Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 25-7-2011 về phát triển giao thông nông thôn; Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 25-7-2011 về nâng cao chất lượng cán bộ xã, phường, thị trấn; Nghị quyết số 04-NQ/TU ngày 20-4-2016 về xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020; Nghị quyết số 16/2014/NQ-HÐND ngày 11-12-2014 về phê chuẩn đề án xây dựng các khu đô thị tại thị trấn trung tâm các huyện... Ðây là các nghị quyết rất quan trọng nêu rõ quan điểm, định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, là cơ sở để các cấp chính quyền tổ chức chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội nói chung và nhiệm vụ xây dựng NTM nói riêng.

Nông thôn mới Hải Châu (Hải Hậu). Ảnh: PV
Nông thôn mới Hải Châu (Hải Hậu). Ảnh: PV

Trong giai đoạn 2010-2015: HÐND, UBND tỉnh ban hành cơ chế hỗ trợ kinh phí từ ngân sách tỉnh cho các xã xây dựng NTM mỗi xã 8 tỷ đồng, mỗi xã điểm NTM 10 tỷ đồng; ban hành các quy định về huy động, quản lý vốn, quản lý đầu tư xây dựng NTM; cơ chế hỗ trợ xây dựng bãi chôn lấp, xử lý rác thải, xây dựng nâng cấp chợ, trạm y tế; hỗ trợ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp,… Trong giai đoạn 2016-2020: HÐND tỉnh, UBND tỉnh tiếp tục ban hành các cơ chế hỗ trợ kinh phí từ ngân sách tỉnh cho các xã xây dựng NTM với mức như giai đoạn trước đây, đồng thời quy định mức thưởng đối với các xã, các huyện sớm về đích NTM; quy định mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho người thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình...

Việc ban hành và thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách hỗ trợ cũng như khen thưởng đã trở thành động lực quan trọng để thúc đẩy phong trào xây dựng NTM rộng khắp trên địa bàn tỉnh. Sau gần 9 năm triển khai đồng bộ các giải pháp, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Ðảng, Nhà nước, Chính phủ, các bộ, ban, ngành Trung ương, sự nỗ lực quyết tâm của toàn Ðảng bộ, chính quyền và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, chương trình xây dựng NTM của tỉnh đã đạt kết quả to lớn, toàn diện về nông nghiệp, nông dân và phát triển nông thôn. Nhờ xây dựng NTM, đời sống kinh tế - xã hội, diện mạo nông thôn đã khởi sắc, tốc độ đô thị hóa nông thôn tăng nhanh; khoảng cách giữa nông thôn và thành thị được thu hẹp đáng kể; cơ hội tiếp cận, thụ hưởng các dịch vụ, phúc lợi xã hội hiện đại của người dân nông thôn được nâng lên; mở ra nhiều cơ hội khai thác tiềm năng, phát triển kinh tế nông thôn.

Kinh tế nông nghiệp phát triển, chuyển dịch cơ cấu theo hướng tích cực; công nghiệp, thương mại dịch vụ, ngành nghề nông thôn phát triển nhanh và đa dạng: Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy hải sản giai đoạn 2010-2018 đạt bình quân 3,1%/năm. Tổng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy hải sản năm 2018 đạt 19.212 tỷ đồng, tăng 3,8% so với năm 2017. Giá trị sản phẩm bình quân trên 1ha đất trồng trọt và nuôi trồng thủy sản tăng từ 75,6 triệu đồng năm 2010 lên 129,5 triệu đồng năm 2015 và 145,2 triệu đồng năm 2018. Cơ cấu nội ngành Nông nghiệp chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng chăn nuôi, thủy sản; giảm tỷ trọng trồng trọt.

Sản xuất nông nghiệp những năm qua có bước chuyển mạnh từ coi trọng sản lượng sang chất lượng, từ chủ yếu phục vụ tiêu dùng sang kết hợp giữa tiêu dùng với sản xuất hàng hóa gắn với quản lý chất lượng nông sản theo chuỗi có truy xuất nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm. Công nghiệp chế biến nông sản có bước phát triển mới, toàn tỉnh đã có 590 cơ sở sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy sản, tăng 238 cơ sở so với năm 2010, trong đó có nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ sản xuất, chế biến hiện đại. Cùng với phát triển sản xuất, việc phát triển thị trường tiêu thụ nông sản những năm qua được đặc biệt quan tâm, thị trường nông sản của tỉnh từng bước được phân khúc, kinh doanh nông sản an toàn có truy xuất nguồn gốc. Một số sản phẩm nông nghiệp của tỉnh đã xuất khẩu trực tiếp vào thị trường châu Âu, Nhật Bản. Kết quả phát triển công nghiệp chế biến và thị trường nông sản đã góp phần tạo động lực cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa.

Kết cấu hạ tầng nông thôn được đầu tư, nâng cấp khá đồng bộ: Tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện điều kiện sống và làm việc của người dân nông thôn. Nguồn lực đầu tư từ ngân sách Nhà nước chỉ một phần (khoảng 26%); còn lại chủ yếu là huy động nguồn lực trong dân và xã hội hóa; nhờ đó đến nay, đã có gần 20 nghìn công trình thủy lợi được cải tạo, nâng cấp; gần 1.000km kênh mương được kiên cố hóa; hàng nghìn km đường giao thông nội đồng được đầu tư cải tạo, nâng cấp. Ðiều đáng nói nhất ở đây là: đến 31-12-2015, nợ xây dựng cơ bản trong xây dựng NTM các xã, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh là 340 tỷ đồng; đến 31-12-2017 là 233 tỷ đồng, nhưng đến 31-12-2018 các xã, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh không còn nợ đọng xây dựng cơ bản trong xây dựng NTM. Làm được điều này không phải là việc đơn giản và không phải địa phương nào trên cả nước cũng làm được.

Vai trò của người dân trong xây dựng NTM được phát huy, lấy dân làm chủ thể, dựa vào sức dân: Những kết quả nổi bật trong xây dựng NTM của tỉnh 9 năm qua đều có sự đóng góp rất to lớn của nhân dân; người dân nông thôn đã có những chuyển biến rất lớn và sâu sắc về tư duy nhận thức đến trách nhiệm và hành động, đã góp phần quan trọng trong việc hoàn thành sớm nhiệm vụ xây dựng NTM. Người dân tham gia xây dựng NTM chủ yếu qua 5 hình thức: (1) Tham gia ý kiến vào quy hoạch và đề án xây dựng NTM cấp xã; (2) Tham gia lựa chọn những công việc cần làm trước, làm sau, vừa thiết thực với người dân vừa phù hợp với khả năng, điều kiện của địa phương; (3) Quyết định mức đóng góp trong xây dựng các công trình công cộng của thôn, xã; (4) Cử đại diện tham gia quản lý và giám sát các công trình xây dựng; (5) Tổ chức quản lý, vận hành và bảo dưỡng các công trình sau khi hoàn thành.

Quang cảnh nông thôn mới xã Nghĩa Hùng (Nghĩa Hưng). Ảnh: Bùi Luân
Quang cảnh nông thôn mới xã Nghĩa Hùng (Nghĩa Hưng). Ảnh: Bùi Luân

Các kết quả trong từng nội dung xây dựng NTM đều thể hiện rõ nét sự đóng góp to lớn của người dân: Từ năm 2011 đến tháng 6-2019, tổng số vốn huy động của toàn tỉnh để thực hiện Chương trình xây dựng NTM đạt 21.920 tỷ đồng (chưa tính giá trị giải phóng mặt bằng các công trình người dân hiến đất, góp đất và tự nguyện tháo dỡ công trình không nhận tiền đền bù). Ngoài ra, các thành phần kinh tế, các hộ dân huy động gần 86 nghìn tỷ đồng vốn tín dụng để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, giải quyết việc làm... Thông qua dồn điền, đổi thửa đất nông nghiệp và phong trào giải phóng mặt bằng theo cơ chế xây dựng NTM để làm đường giao thông, thủy lợi nội đồng, các công trình phúc lợi,... các hộ nông dân đã góp 2.897ha đất nông nghiệp và hiến 206ha đất thổ cư (trị giá khoảng 7.000 tỷ đồng).

Diện mạo nông thôn khởi sắc rõ nét; Ðời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao: Sự khởi sắc diện mạo nông thôn rõ nét nhất trong giai đoạn từ năm 2015 đến nay. Tiến độ, số lượng các địa phương được công nhận đạt chuẩn NTM tăng mạnh, nhiều mục tiêu quan trọng về xây dựng NTM sớm hoàn thành ngay trong năm 2018. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn được tập trung đầu tư, cải tạo nâng cấp đồng bộ theo quy hoạch, kết nối với hạ tầng kinh tế - xã hội của tỉnh và khu vực. Nông thôn phát triển theo hướng hiện đại, sáng - xanh - sạch - đẹp, điều kiện sống và làm việc của người dân được nâng lên rõ rệt. Thu nhập bình quân đầu người ở nông thôn tăng từ 12,7 triệu đồng/người năm 2010 lên 35 triệu đồng/người năm 2015 và 45 triệu đồng/người năm 2018. Các lĩnh vực giao thông, điện, nước cho sản xuất và sinh hoạt của người dân được đáp ứng đầy đủ. Hệ thống thông tin, truyền thông phát triển nhanh và đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nông thôn tiếp cận tri thức mới, chính sách pháp luật của Nhà nước. Nhiều địa phương trong tỉnh đã thực sự trở thành miền quê đáng sống, có nhiều địa phương trong cả nước tới tham quan, học tập.

Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục thể thao... tiếp tục phát triển. Các chính sách an sinh xã hội được thực hiện đầy đủ kịp thời. Các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được bảo tồn và phát huy; các phong trào, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao phát triển rộng khắp; ý thức cộng đồng, tình làng nghĩa xóm, các hoạt động nhân ái, từ thiện tiếp tục được khơi dậy và lan tỏa. Công tác chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh cho nhân dân ngày càng được quan tâm.

Những thành tựu đạt được trong xây dựng NTM của tỉnh đã nhận được sự hài lòng cao của người dân. Kết quả điều tra của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh cho thấy người dân được hỏi đều rất hài lòng với kết quả xây dựng NTM. Chương trình xây dựng NTM đã thực sự là chương trình của người dân, vì cuộc sống của người dân nông thôn, họ vừa là chủ thể, vừa là động lực, vừa là nguồn lực sáng tạo trong xây dựng, tổ chức đời sống và thụ hưởng các thành quả xây dựng NTM.

Công tác xây dựng Ðảng, xây dựng hệ thống chính trị được tăng cường; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn được giữ vững, tạo môi trường ổn định để phát triển kinh tế - xã hội: Xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt của toàn Ðảng bộ và nhân dân trong tỉnh; do vậy, tỉnh đã gắn kết quả thực hiện chương trình xây dựng NTM với trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền ở các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị. Các Ban xây dựng Ðảng của Tỉnh ủy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh đều có kế hoạch, chương trình hành động cụ thể để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn đoàn viên, hội viên và nhân dân tham gia xây dựng NTM. Ðồng thời phối hợp chặt chẽ với các huyện, thành phố để triển khai thực hiện Chương trình xây dựng NTM một cách hiệu quả.

Hệ thống chính trị các cấp được củng cố, kiện toàn và hoạt động ngày càng chất lượng, hiệu quả. Pháp lệnh Dân chủ ở cơ sở được thực hiện thực chất hơn. Ðội ngũ cán bộ cơ sở được chuẩn hóa, có đủ năng lực và quyết tâm cao trong chỉ đạo, thực hiện Chương trình xây dựng NTM và các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Công tác đào tạo nâng cao năng lực cán bộ làm công tác xây dựng NTM ở các cấp được quan tâm; từ năm 2011 đến nay đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho trên 27.282 lượt cán bộ, công chức xã; tổ chức trên 400 lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về xây dựng NTM cho trên 33 nghìn lượt cán bộ làm công tác xây dựng NTM từ tỉnh đến cơ sở.

Quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; công tác tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân được chỉ đạo quyết liệt; an ninh nông thôn, an ninh tôn giáo, phòng chống tội phạm và các tai, tệ nạn xã hội được đảm bảo; phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” đạt kết quả tích cực, đảm bảo an toàn tuyệt đối các sự kiện chính trị quan trọng trên địa bàn tỉnh.

2. Một số kinh nghiệm xây dựng NTM

Vừa qua, tỉnh đã tiến hành tổng kết Chương trình xây dựng NTM. Qua tổng kết và đúc rút kinh nghiệm, có 2 yếu tố được coi là then chốt nhất mang lại sự thành công trong quá trình xây dựng NTM của tỉnh, đó là: (1) Sự vào cuộc quyết liệt, sáng tạo của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở; (2) Làm thật tốt công tác định hướng, vận động quần chúng nhân dân đồng thuận tham gia xây dựng NTM trên quan điểm: Xây dựng NTM chính là làm cho người dân và vì người dân nông thôn; cộng đồng dân cư được xác định vừa là chủ thể, vừa là nguồn lực, cũng vừa là đối tượng được thụ hưởng khi xây dựng NTM theo phương châm “Dân cần - dân biết - dân bàn - dân làm - dân giám sát - dân hưởng thụ”.

Ở đây, chúng ta có thể thấy so với câu “Dân biết - dân bàn - dân làm - dân kiểm tra”; trong phương châm chỉ đạo, tỉnh đã bổ sung thêm cụm từ “Dân cần”, “Dân hưởng thụ” ở đầu và cuối câu. Ðây chính là điểm đặc sắc, là sự tổng kết cả về mặt lý luận và thực tiễn; khi cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong tỉnh nhận thấy rằng: Tiến độ xây dựng NTM chỉ được đẩy nhanh, đẩy mạnh khi tư tưởng của người dân được đả thông đến mức họ nhận ra rằng xây dựng NTM chính là vì họ, vì miền quê đáng sống của họ thì sẽ nhiệt tình hưởng ứng và hăng hái tham gia; đúng như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết trên Báo Sự Thật năm 1949 về dân vận: “Trước nhất là phải tìm mọi cách giải thích cho mỗi một người dân hiểu rõ ràng: Việc đó là lợi ích cho họ và nhiệm vụ của họ, họ phải hăng hái làm cho kỳ được”. Từ thực tiễn triển khai thực hiện tốt phương châm này mà tỉnh đã thực hiện thành công hàng loạt các công việc lớn, việc khó, có tính đột phá trong quá trình xây dựng NTM như:

(1) Công tác dồn điền, đổi thửa: Tỉnh đã vận động hiệu quả các hộ nông dân đồng thuận thực hiện công tác dồn điền, đổi thửa, tập trung tích tụ ruộng đất. Ðể thực hiện tốt nhiệm vụ tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và xây dựng NTM, tỉnh xác định dồn điền, đổi thửa là công việc khó, phức tạp nhưng là một khâu quan trọng, mang tính quyết định. Do vậy ngay từ năm 2011, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị về dồn điền, đổi thửa để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo. Ðến hết năm 2015, đã có 2.976/2.986 thôn, đội hoàn thành việc dồn điền, đổi thửa, đạt tỷ lệ 99,7%. Sau dồn điền, đổi thửa hiệu quả to lớn được tạo ra: Các địa phương đã dồn gọn được quỹ đất công ích theo quy hoạch xây dựng NTM và hình thành được các cánh đồng mẫu lớn. Thông qua dồn điền, đổi thửa, các cấp ủy, chính quyền đã vận động các hộ gia đình và nhân dân tự nguyện hiến, góp hàng nghìn ha đất nông nghiệp để chỉnh trang, nâng cấp hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng và các công trình phúc lợi. Kết quả là: Ðã tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất của người dân và doanh nghiệp; dồn điền, đổi thửa là bước mở đầu quan trọng cho các phong trào xây dựng NTM rộng khắp trên địa bàn toàn tỉnh.

Mô hình sản xuất rau sạch công nghệ cao của cơ sở sản xuất Anh Khôi, xã Nam Phong (thành phố Nam Định). Ảnh: Nguyễn Hương
Mô hình sản xuất rau sạch công nghệ cao của cơ sở sản xuất Anh Khôi, xã Nam Phong (thành phố Nam Định). Ảnh: Nguyễn Hương

(2) Công tác vận động nhân dân tự nguyện hiến đất, góp đất, tháo dỡ công trình, bàn giao mặt bằng để thi công các công trình kết cấu hạ tầng: Toàn tỉnh đã vận động được hàng nghìn hộ dân tự nguyện hiến đất, góp đất, tháo dỡ công trình, bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công các công trình đầu tư cải tạo nâng cấp. Bài học này xuất phát từ cách làm của huyện Nghĩa Hưng vào năm 2012. Khi được giao nhiệm vụ giải phóng mặt bằng để đầu tư cải tạo, nâng cấp công trình giao thông; cấp ủy, chính quyền các cấp huyện Nghĩa Hưng đã có cách làm sáng tạo là vận động 100% các hộ dân tự nguyện hiến đất, góp đất, tháo dỡ công trình để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công. Cách làm này mang lại rất nhiều lợi ích: vừa tiết kiệm được chi phí giải phóng mặt bằng, giảm giá thành đầu tư; vừa đẩy nhanh được tiến độ thi công, và đặc biệt là không có khiếu kiện của người dân vì họ đã tự nguyện. Bài học này sau đó đã được nhân rộng ra toàn tỉnh. Kể từ đó đến nay, hầu hết các công trình đầu tư cải tạo, nâng cấp trên địa bàn tỉnh không phải bỏ chi phí giải phóng mặt bằng (tỉnh gọi đây là giải phóng mặt bằng theo cơ chế xây dựng NTM). Nhờ đó, toàn bộ các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, huyện lộ và giao thông nông thôn đến nay đã cơ bản hoàn thành việc đầu tư cải tạo, nâng cấp. Bộ mặt nông thôn đã đổi thay rõ rệt.

(3) Công tác xã hội hóa các nguồn lực cho xây dựng NTM: Xuất phát từ một tỉnh có nguồn thu ngân sách không lớn; nếu chỉ dựa vào ngân sách Nhà nước chắc chắn sẽ không hoàn thành được mục tiêu xây dựng NTM. Ðây là bài toán khá nan giải khi mới bắt đầu thực hiện mục tiêu xây dựng NTM. Với cách thức vừa học, vừa làm, vừa đúc rút kinh nghiệm, vừa tổng kết thực tiễn, tỉnh đã sớm đề ra quan điểm: xây dựng NTM trước hết phải xuất phát từ việc khai thác nội lực, từ chính cộng đồng dân cư, với phương châm “Người dân là chủ thể xây dựng NTM; nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ”; các xã, thị trấn, các thôn, đội và người dân nông thôn phải chủ động trong xây dựng NTM; không trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Quan điểm này sau khi được đả thông đã tạo được sự ủng hộ cao của người dân và con em quê hương trong việc huy động các nguồn lực cho xây dựng NTM. Tính đến tháng 7-2019, tổng các nguồn vốn huy động cho xây dựng NTM của tỉnh được 22 nghìn tỷ đồng; trong đó ngân sách Nhà nước chỉ chiếm 26,3%; còn lại là các nguồn vốn huy động từ doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và các nguồn vốn hợp pháp khác.

(4) Xây dựng hệ môi trường sinh thái nông thôn: Tỉnh đã thực hiện tốt công tác vận động quần chúng nhân dân tham gia xây dựng môi trường sinh thái nông thôn. Xuất phát từ cách làm của Hải Hậu - Là một trong những huyện được công nhận NTM trong Top đầu cả nước đã xây dựng mô hình “Nhà có số, phố có tên; đường có điện, có hoa; sông không rác; cán bộ chuyên cần; nhân dân đồng thuận”; đến nay đã nhân rộng mô hình này thành phong trào rộng khắp trên địa bàn nông thôn. Hàng loạt các con đường đã được các cấp hội, đoàn thể và nhân dân trồng hoa ven đường; hầu hết các tuyến đường giao thông nông thôn đã được nhân dân đóng góp đầu tư hệ thống đèn đường chiếu sáng; 100% các xã, thị trấn đã có các nhà đầu tư đã và đang xây dựng các nhà máy nước sạch; 100% các xã, thị trấn đều có lò đốt rác sinh hoạt. Các dòng sông và kênh mương thường xuyên được dọn dẹp rác thải nên đã dần lấy lại sự hiền hòa của các dòng chảy vùng nông thôn. 

Trong quá trình xây dựng NTM, tỉnh đã chủ động vận động chức sắc, chức việc các tôn giáo, cùng với các tín đồ và nhân dân tích cực tham gia cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá, xây dựng NTM và bảo vệ môi trường”. Ðiển hình là Giám mục Bùi Chu cùng hàng trăm linh mục, chức sắc, chức việc và hàng nghìn giáo dân đã cùng với các địa phương tổ chức các đợt vệ sinh môi trường tại các khu dân cư. Ðến nay, phong trào này đã được nhân rộng sang các chức sắc, tín đồ các tôn giáo khác.

(5) Về tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân nông thôn: Cùng với việc vận động nhân dân hiến đất, góp đất xây dựng cơ sở hạ tầng, tỉnh cũng đã tạo được sự đồng thuận của nhân dân trong việc dành quỹ đất để xây dựng các khu đô thị trung tâm các thị trấn, thị tứ; phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và làng nghề nông thôn với mục tiêu: Tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người nông dân ngay trên mảnh đất quê hương mình, mà các cụ vẫn nói “Ly nông, bất ly hương”. Kết quả là: Từ khi xây dựng NTM đến nay đã đưa và phát triển được trên 5.000 doanh nghiệp về địa bàn nông thôn. Từ 2016 đến nay, hàng năm thu ngân sách từ nguồn bán đấu giá đất ở các khu đô thị mới trung tâm các thị trấn, thị tứ bình quân đạt trên 2.000 tỷ đồng/năm; là một trong những nguồn lực quan trọng cho xây dựng NTM. Chính vì vậy, đến nay số hộ có thu nhập ngoài nông nghiệp ở nông thôn chiếm trên 80%; thu nhập bình quân đầu người ở nông thôn tăng 4 lần so với trước khi xây dựng NTM; khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn xuống chỉ còn 1,35 lần; tỷ lệ hộ nghèo còn dưới 2%.

*
*     *

Tỉnh xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; làm nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái; đúng như lời phát biểu chỉ đạo của đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước tại Ðại hội đại biểu toàn quốc Hội Nông dân Việt Nam lần thứ VII, nhiệm kỳ 2018-2023: “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh - quốc phòng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước... Phấn đấu thực hiện mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, hiện đại”.

Xây dựng NTM tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, liên tục của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể; xây dựng NTM có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc; các tiêu chí NTM phải không ngừng được củng cố, nâng cao về chất và đảm bảo tính bền vững. Thời gian tới, tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Ðề án xây dựng thí điểm mô hình NTM kiểm mẫu “Sáng - xanh - sạch - đẹp để phát triển bền vững” ở huyện Hải Hậu; thực hiện các nội dung Bộ tiêu chí xã NTM nâng cao và xây dựng NTM kiểu mẫu; góp phần xây dựng tỉnh ngày càng giàu đẹp, văn minh; nông thôn Nam Ðịnh là những miền quê đáng sống, yên bình./.

 



BÁO NAM ĐỊNH ĐIỆN TỬ

Tổng biên tập: Phạm Văn Trường

Phó Tổng biên tập: Trần Vân Anh, Nguyễn Thị Thu Thủy

Tòa soạn: Số 68 Trần Phú, TP Nam Định, tỉnh Nam Định

Điện thoại: 0228.3849386; Email: toasoanbnd@gmail.com